چکیده:
علویان از جمله فرق شیعی هستند که به دلیل ستمها و اهانتهایی که بهویژه در دوران حاکمیت عثمانیان از جانب اهلسنّت متحمل شدند، تا قرنها در قلعههای کوهستانی سوریة کنونی بهطور مخفیانه و در شرایط نامطلوب اجتماعی و اقتصادی میزیستند. در پایان جنگ جهانی اول، با فروپاشی امپراتوری عثمانی و آغاز دوران قیمومت فرانسه، به این اقلّیت ستمدیده توجه شد، بهگونهای که به سرعت در ارتش، دستگاههای امنیتی و حزب «بعث» عضوگیری شدند و حتی توانستند در فاصلة سالهای 1922 تا 1936 دولت مستقلی تحت حمایت فرانسه تشکیل دهند. این پیشزمینهها موجب گردید که آنان بتوانند پس از استقلال سوریه در سال 1944 و خروج از شرایط تحتالحمایگی، طی کودتاهایی سرانجام، در سال 1971 قدرت را به دست گیرند و رسما حکومتی سکولار به ریاست ژنرال حافظ اسد بر سر کار آورند. امروزه علویان حاکم بر سوریه به شدت از ناحیة جنبشها و گروههای بنیادگرای مسلمانی همچون «اخوانالمسلمین»، «حماس» و «حزبالله» احساس خطر میکنند. از سوی دیگر، امواج نهضتهای ضد استبدادی اخیر در جهان عرب، به سوریه نیز رسیده و بخصوص علاوه بر ابعاد ظلمستیزانهای که داراست، حرکتی برخاسته از سوی اکثریت سنّی علیه اقلّیت حاکم علوی نیز ارزیابی میگردد
خلاصه ماشینی:
"اگرچه غالب علمای دینی ظهور آنها را به قرن سوم هجری و در زمان حیات یازدهمین پیشوای شیعیان، امام حسن عسکری( نسبت میدهند، با این حال، تلاش برای شناخت اصل و ریشههای پیدایش این فرقه، موجب ایجاد حدسها و گمانهای متعدد و گاه متناقضی در میان مورخان و پژوهشگران مسلمان و غیر مسلمان گشته است، تا آنجا که برخی از آنان میان علویان و شیعیان دوازده امامی هیچ تفاوتی قایل نمیشوند و این فرقه را بخشی از پیکرة بزرگتر اسلام قلمداد میکنند و برخی دیگر آنان را به غالیگری، تناسخ، اباحة محارم، الوهیت بخشیدن به حضرت علی( و مانند آن متهم مینمایند و آنها را به سبب باورهای کفرآمیز و نسبتهای کاذبی که به ائمة اطهار( میدهند، از دین اسلام و جامعة مسلمانان مطرود میدانند.
(برومند اعلم، 1387، ص204) علویان در سالهای تحتالحمایگی دولت فرانسه متعاقب توافقهای «سایکس ـ پیکو» و به صحنه آمدن قدرت قیمومتی فرانسه در سال 1920، اوضاع علویان به یکباره تغییر کرد؛ از یکسو، فرانسه در مقام یک قدرت قیمومتطلب پس از جنگ جهانی اول، از ماهیت چند مذهبی سوریه، به نفع خویش بهرهبرداری کرد، و از سوی دیگر، علویان نیز اگرچه با حضور فرانسه در سوریه چندان موافق نبودند، اما این حضور موجب آزاد شدن آنان از بسیاری محرومیتهای اجتماعی و انزوای سیاسی گردید."