چکیده:
پدیده شایعه ، فرآیندی است که از طریق آن، اخباری انتشار می یابد، بی آن که از کانال های رایج ، عبور کرده باشد. شایعه می تواند از یک اطلاع نادرست منشا گیرد و یـا آن کـه منبع آن ، اطلاعی درست ولی اغراق آمیز و اشتباه باشد. شـایعه بـه عنـوان یـک ناهنجـاری اجتماعی شناخته می شود که روان شناسان اجتماعی ، مطالعات گسترده ای پیرامون بررسـی شایعه و ابعاد آن انجام داده اند و درصدد شناخت راه هایی برای از بـین بـردن آن هـستند. مساله مورد بررسـی در ایـن مقالـه ، اشـاعه خبـر و گـسترش شـایعه و مطالعـه آن در بـین دانشجویان دانشگاه اصفهان است که با توجه به پنج بعد اخبار اقتصادی، اجتماعی ، سیاسی ، ورزشی و فرهنگی سنجیده شده است و عوامل موثر بر آن مورد ارزیابی قرار گرفته اسـت . با توجه به جامعه آماری که کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان بودند (N = ١٥٤٠٥)، نمونـه مورد نظر از طریق نمونه گیـری سـهمیه ای انتخـاب گردیـد (n = ٢٤٢). محـدوده زمـانی گردآوری داده ها، نیمسال اول سال تحصیلی ٩١- ٩٠ می باشد. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و بـا اسـتفاده از نـرم افـزار SPSS تجزیـه و تحلیـل گردیدنـد. همچنین مدل نظری تحقیق با استفاده از نرم افزار Lisrel ترسیم گردید.با توجه بـه نتـایج ، ٩/٥ درصد از پاسخگویان، نقش زیادی در اشـاعه خبـر و گـسترش شـایعه داشـتند. ٣٠/٢ درصد از پاسخگویان، نقشی کم و ٦٠/٣ درصد از پاسخگویان نقـش متوسـطی در اشـاعه خبر و گسترش شایعه داشتند. آماره کندال برابر با ٠/٦٢٦ حاکی از آن است که بین اهمیـت خبر و اشاعه و گسترش آن رابطه مثبت وجود دارد، به عبارت دیگر، با بیشتر شدن اهمیـت خبر، میزان اشاعه آن هم افزایش می یابد. اما بین ابهام خبر و اشاعه ی آن در جامعه آمـاری مورد مطالعه با آماره کنـدال ٠/٠٥١، رابطـه ای معنـادار وجـود نداشـت . همچنـین از میـان متغیرهای تاثیر گذار فرعی تحقیق ، رابطه اشاعه خبر و گسترش شایعه با نـوع آنهـا، مقطـع تحصیلی و درآمد خانوار تایید شد. در سنجش میزان اشاعه خبـر و گـسترش شـایعه ، داده های گردآوری شده نشان دادند که آماره T برابر با ٦/٠٢٣- و لذا تمایـل افـراد بـه اشـاعه خبر و گسترش شایعه با میانگین ٢/٢٣٧٩- متمایل به پایین است .
خلاصه ماشینی:
در سنجش میزان اشاعه خبـر و گـسترش شـایعه ، داده های گردآوری شده نشان دادند که آماره T برابر با ٦/٠٢٣- و لذا تمایـل افـراد بـه اشـاعه خبر و گسترش شایعه با میانگین ٢/٢٣٧٩- متمایل به پایین است .
ابهام خبر، اشاعه خبر، افکار عمومی ، اوقات فراغت ، اهمیت خبر، شایعه مقدمه در شرایط کنونی که فناوری ها، محیط خبر رسانی و اطـلاع رسـانی ، انـسان هـا را محـصور کـرده است و تبادل اندیشه و ارائه اطلاعات، اساسی ترین عامل ارتباط بین افراد و اجتماع است ، اگـر نقـصی در ارسال خبر و اطلاع رسانی وجود داشته باشد، اعتماد افکار عمومی سلب می شود و شـک و تردیـد و اضطراب و ابهام بر جامعه حاکم می شود و یک پدیده اجتماعی به نام شایعه شکل می گیـرد.
او درباره کشور سوسیالیست رومانی به عنوان یـک حکومت استبدادی که از ویژگی های آن اداره مطلق امور توسط حکومـت ، عـدم انتقـال اطلاعـات بـه افراد جامعه و احساس نارضایتی مردم بر اثر مشکلات اقتصادی بود، بـر ایـن بـاور اسـت کـه شـرایط فقدان اطلاعات در این کشور باعث رواج شایعات شد، چرا که روابط اجتماعی ، خـانوادگی و دوسـتی رودرروی دولت قرار داشت و دسترسی به اطلاعات با مـشکل انجـام مـی شـد.
با توجه به آزمون T تک نمونه ای و میانگین حاصل ، مشاهده می شـود کـه اگر میانگین میزان تمایل به انتشار خبر و گسترش شایعه را ٢/٥ در نظر بگیریم ، میـانگین میـزان تمایـل بـه انتشار برای دانشجویان برابر ٢/٢٣ است .