چکیده:
ریاضت، گرچه در تداعی ذهنی اکثر افراد، اعمال شاق صوفیان و مرتاضان است، در شکل صحیح آن، لایۀ زیرین شریعت و شیوۀ دیرین طریقت و تنها راه خروج از منزل نفسانی و عروج به مقام ربانی است. تفاوت رهبانیت و تصوف جاهلانه با ریاضت مطلوب دین، در اصل لزوم ریاضت نیست، بلکه در انگیزهها و ابعاد ریاضت است. پیام «رهبانیة امتی الجهاد»، خروج از ریاضت انحرافی و ورود در ریاضت مطلوب است نه خروج کلی از ریاضت. اجتماعی و جهانی بودن اسلام، ریاضت را از ابعاد فردی و کوتهبینانه به ابعاد اجتماعی و متعالی ارتقا میدهد؛ بنابراین گرچه از صدمات بدنی میکاهد، ضربات سهمگینتری بر بت نفس وارد میآورد. این نوشتار با استفاده از احتجاجات ائمۀ معصومین (ع) در مقابل برخی صوفیمنشان، سعی در ارائۀ شاخصهای ریاضت مطلوب از منظر دین دارد.
خلاصه ماشینی:
"١٤٢ ادیان و عرفان ، سال چهل و هشتم ، شمارٔە یکم ، بهار و تابستان ١٣٩٤ مواجهۀ معصومین (ع ) با مقولۀ ریاضت های خاص سیرٔە معصومین (ع ) از برخی ریاضت های خاص ، به خصوص تهجد و کثرت نماز و روزه مستحبی مملو است به طوری که گاهی صدمات جزیی مانند تورم پاها، لاغری و ضعف بدنی نیز به دنبال داشته همچنین موارد اندکی از عزلت گزینی مانند خلوت های رسول خدا (ص ) در غار حرا قبل از بعثت و همچنین انزوای امام صادق (ع ) در مقطعی از زمان که حضرت سبب آن را فساد زمانه و یاران عنوان کردند [١٢، ج١، ص٩٩] و موارد نادر 1 دیگری گزارش شده که اکنون به دنبال آن نیستیم .
ریاضت و حدود مشروع آن در احتجاجات معصومین (ع ) با متصوفۀ زمانشان ١٥٣ از دستۀ اول ، احتجاجات ذکرشده از پیامبر (ص ) و علی (ع ) قابل ذکر است و همچنین روایاتی که کیفیت حضور امام را در نزد خانواده با کیفیت حضورش در خلوت ، متفاوت بیان می کند؛ به عنوان نمونه راوی گوید: «من و رفیقم بر امام صادق (ع ) وارد شدیم و دیدیم در اطاقی آراسته و مفروش نشسته در حالی که ملافه ای گلدار روی اوست ؛ محاسن خود را آراسته و بر چشم ها سرمه زده ؛ پس از او دربارٔە مسائلی سؤال کردیم و هنگامی که برخاستیم حضرت به من فرمود: ای حسن ، گفتم بلی سرورم ؛ فرمود: فردا (دوباره ) با رفیقت پیش من بیایید؛ عرض کردم بله ، جانم به فدایت ."