چکیده:
قطعه قطعه شدن اراضی زراعی یکی از مسائلی است که در دهههای اخیر در نظامهای مکانیـ فضایی سکونتگاههای روستایی بروز عینی یافته است. برنامهریزان و کارشناسان توسعه روستایی نیز هر یک با رویکردی متفاوت به دنبال رفع این مسأله و گاها ارائه یک رویکرد برای تمامی این نظامها بودهاند. این مقاله بدنبال شناخت و تحلیل علل قطعه قطعه شدن اراضی زراعی با ویژگیهای ساختاریـ کارکردی خاص روستای میشیجان علیا است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برای جمعآوری اطلاعات از روشهای کتابخانهای و میدانی و ابزارهایی نظیر پرسشنامه و نقشه استفاده گردید. همچنین از آزمون T تک نمونهای برای سنجش اینکه کدام یک از عوامل قطعه قطعه شدن دارای تأثیر بیشتری میباشند استفاده شده است. جامعه آماری مورد بررسی، بهره برداران روستای میشیجان علیا میباشد که در سال 1392 بنابر اطلاعات محلی جمعآوری شده 170 بهره بردار بوده است.حجم نمونه 80 بهره بهره بردار میباشد. شاخصهایی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته شامل: ساختار مالکیت، ساختار جمعیت، اصلاحات ارضی، ساختار کالبدی، قوانین ارث، نظام اجاره داری، سطح زیرکشت میباشد. نتایج نشان میدهد که عوامل و روندهایی چون قوانین ارث (5/46 درصد اراضی چند سهمی هستند)، ساختار مالکیت (افزایش مالکین از 6 به 170مالک)، نظام اجاره داری (5/21 درصد اراضی به صورت اجاره اداره میشوند) از جمله نیروهای درونی و اطلاحات ارضی (افزایش تعداد قطعات) به صورت یک نیروی بیرونی در نظام فضایی روستای میشیجان علیا تأثیر گذار بودهاند. در بین این عوامل تأثیرگذار نیز در روستا، قوانین ارث، ساختار مالکیت و اصلاحات ارضی از عوامل تعیین کننده در قطعه قطعه شدن اراضی
خلاصه ماشینی:
در ارتباط با ابعاد ساختاري که در محدوده مورد مطالعه بيشـتر نمود عيني دارند ساختار مالکيت ، جمعيت ، اصلاحات ارضي و کالبدي (راه ها و منابع آب ) و در زمينـه ابعـاد کـارکردي قـوانين ارث ، نظام اجاره داري و سطح زير کشت انتخاب شده است .
تقي زاده 1376 معرفي و مقايسه زمانيـ مکاني عوامل مؤثر در خرد شدن و پراکندگي اراضي زراعي و مسئله يکپارچگي سازي دسته بندي عوامل قطعه قطعه شدن اراضي را بر اساس زماني(پويايي)ـ مکاني(وسعت عمل ) انجام داده نبي زاده 1373 بررسي مشکلات اقتصادي اجتماعي ناشي از خردي و پراکندگي زمين هاي زراعي خانوارهاي بهره بردار مطالعات انجام شده حاکي از اين واقعيت است که عامل اصلي پراکندگي زمين ، نظام نسق بندي حاکم بر کشاورزي سنتي است .
يافته هاي تحقيق : در اين تحقيق عوامل مؤثر در قطعه قطعه شدن اراضي زراعي در روستاي ميشيجان عليا به ترتيب زير بيان ميشود: الف ) عوامل ساختاري ساختار مالکيت : قبل از اصلاحات در اين روستا شش مالک وجود داشته است که هر کدام ١ ١٦ شعير از ٩٦ شعير را در اختيار داشته اند.
/ شکل ٣- قطعات زراعي روستاي ميشيجان عليا در سال هاي ١٣٣٥-١٣٧٤-١٣٨٥ همچنين بررسي يافته هاي حاصل از پرسشنامه نشان ميدهد که ميزان زمين دريافتي زارعان در جريـان اصـلاحات ارضـي بيشتر در طبقه بين ٢-٣ هکتار بوده که در حدود ٥٨.
/ شکل ٦- تغيير سطح زير کشت در روستاي ميشيجان عليا يافته هاي تحليلي : مقدار T عواملي از قبيل : قوانين ارث ، ساختار مالکيت و اصلاحات ارضي (٤) بوده و بر اين اساس تفاوت آماري معناداري بين ميانگين اين عوامل و ميانگين نظري (٣) وجود دارد.