چکیده:
در سایه پیشرفت های چشم گیر پزشکی، استفاده از درمان های کمکی برای غلبه بر مشکل نازایی زوجین نابارور رو به افزایش است . یکی از این روش های نوین ، استفاده از رحم جایگزین به معنای خاص میباشد. در این روش مادر جانشین برای به ثمر رساندن جنین زوج دیگر، باردار میشود و بعد از وضع حمل موظف به تحویل کودک به صاحبان اسپرم و تخمک است . کودکی که با این روش پا به عرصه ی هستی میگذارد مانند هر کودک دیگر دارای حقوقی میباشد. این حقوق اعم از حقوق مالی مانند نفقه و ارث و حقوق غیرمالی مانند نسب و حضانت است . بررسی و تبیین دقیق حقوق کودکان متولد از رحم جایگزین که شمار آن ها رو به افزایش است باعث میشود تا قانون گذار با وضع قانونی جامع و مبتنی بر مصلحت جامعه و نیازهای این گروه از نوزادان ، از بروز بسیاری از مشکلات در آینده جلوگیری نماید. از آن جا که نوزادانی که با روش رحم جایگزین متولد میشوند مانند کودکان متولد از لقاح طبیعی از حقوق مدنی برخوردار هستند، پرداختن به حقوق آنان در فرآیند باروری تا تولد و حتی پس از آن ضروری مینماید.
خلاصه ماشینی:
"آیت الله روحانی برای اثبات این دیدگاه این گونه استدلال میکنند: موضوعاتی که در لسان شرع گرفته شده است بر متفاهم عرفی حمل میشود و در هر موردی اگر نظر شارع مقدس بر خلاف آن باشد تصریح میکند و در این مورد که صاحب تخمک مادر است تصریحی در بین نیست و از آیه ی «ان مهاتهم لا ا لائی لدنهم » استفاده میشود که تمام موضوع ، پرورش در رحم است (مرقاتی، ١٣٨٥، ص ٢٤٥).
تحلیل و ارزیابی از سه دیدگاه عمده ای که ذکر شد، طرفداران دیدگاه دوم دارای استدلال های محکم تری هستند، زیرا بدون شک و بر اساس یافته های پزشکی، نطفه ی کودک متولدشده از این روش که آغاز آفرینش وی و نخستین جزء وجود اوست ، از لقاح اسپرم و تخمک مادر حکمی او به دست میآید و همین آفریده ی نخست ، نخستین مرحله ی وجود این کودک است و صرف گذراندن مراحل رشد در رحم سبب تحقق نسب نمیباشد (مؤمن قمی، ١٣٧٤ش .
١-٢- دوران حاملگی با توجه به ماده ی ١١٠٩ قانون مدنی ٩ و این که بر اساس مباحث گفته شده در بحث نسب ، صاحب اسپرم را پدر کودک دانستیم ، میتوان این گونه استنباط نمود که در دوران حاملگی، پدر حکمی موظف به پرداخت نفقه ی مادر جانشین خواهد بود، زیرا پدر حکمی از باب نفقه ی اقارب ، ملزم به پرداخت نفقه ی فرزند خود که در حالت حمل است ، میباشد، اما چون حمل مستقیما نمیتواند از این نفقه استفاده نماید و تغذیه و پرورش او از راه خون مادر جانشین صورت میگیرد، بنابراین ، پدر حکمی ملزم به پرداخت نفقه به مادر جانشین است تا به وسیله ی خون او تغذیه به جنین برسد (ساعدی، ١٣٨٦ش ."