چکیده:
تلاوت قرآن دارای ساختار آوایی با چینش وحیانی خاص خـود اسـت ؛ بـدین معنا که تلاوت مطلوب از مجموعه آواهایی تشکیل شده است کـه قـاری قـرآن ملزم به رعایت آنهاست . این آواها اگر به صورت صحیح و فصـیح ادا نشـوند، در شاکله کلی تلاوت اخلال می کند و از عیار آن می کاهد. در این نوشتار، با اسـتناد به بیان آواشناسان به طور عام و قرائت پژوهان از علمای تجوید و قرائات به طور خاص و با تکیه بر دانش های آناتومی ، آواشناسی و دانش تجوید، ضـمن بررسـی ساختار آواهای اصلی و فرعی عربی در تلاوت قرآن کـریم ، بـه تحلیـل سـاختار درونی و بیرونی آواهای تلاوت قرآن پرداختـه شـده اسـت . انـدامهـای تنفسـی ، اندامهای واکساز، اندامهای آواساز، اندامهای طنین سـاز و انـدامهـای شـنوایی جزئی از ساختار بیرونی و آواهای «صـامت و صـائت ، فرعـی و اصـلی ، کوتـاه و کشیده، مجهور و مهموس، شدیدة، مرخوة و متوسطه ، و مفخم و مرقق » تشکیل دهنده اضلاع درونی هندسه آوایی تلاوت قرآن معرفی می شوند.
خلاصه ماشینی:
"بدیهی است که در رسم المصحف بـرای ایـن گونـه آواها شکل نوشتاری خاص وجود ندارد (بوعنانی ، ٢٠١٠: ٥٧)؛ از این رو، بازشناسـی و توضـیح آنها همان گونه که علمای تجوید بیان کردهاند، فقط از طریق استماع قرائت و گـویش زبـان وحی قابل بیـان و توصـیف اسـت (قـدوری الحمـد، ٢٠٠٧: ١٥٠).
٣. آواهای کوتاه و کشیده آواهای فرعی و اصلی تلاوت قرآن را می توان به لحاظ نحوه تولید و کیفیت آوایی شان به دو قسم کلی کوتاه و کشیده نیز تقسیم نمود؛ بـدین معنـا کـه از نظـر کمـی گـاهی در تلاوت آواهای قرآن کشش و امتداد صوت شنیده می شود که با عناوینی ماننـد مـد، امالـه ٦٨ الف ، تسهیل ، لین و غنه معرفی و میزان کشش صدای آنها با ملاحظـه سـرعت تلفـظ ، دو برابر و در مواردی بیش از دو برابر، بیان و وصف شدهاند.
٦. آواهای شدت، رخوت و بین بین در گزارشهای آوایی تقسیم دیگری از آواهای قرآن بر اساس شیوه تولیـد آنهـا ارائـه شده است که در آثار علمای تجوید و قرائت بـا عنـاوین آواهـای شـدة ، رخـوة و متوسـطه معرفی و در بخش صفات حروف بررسی ، توصیف شدهانـد.
ساختار بیرونی ساختار درونی اندامهای واک ساز صامت و صائت اندامهای آواساز آواهای اصلی و فرعی اندامهای طنین ساز کوتاه و کشیده مجهور و مهموس مکانیسم تنفسی مفخم و مرقق مکانیسم شنوایی شدت، رخوت و بین بین 73 نتیجه تلاوت قرآن به طور عام دارای ماهیت صوتی و آوایی است ؛ از این رو، شناخت سـاختار آوایی تلاوت امری ضروری است ."