چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان گرایش به مد در بین دانشجویان دانشگاه تبریز و میزان تاثیر دو انگیزه اصلی مدگرایی، یعنی همرنگی و تشخصطلبی بر آن است. در این رابطه به نقش تعدیلگر طبقه اجتماعی- اقتصادی بر انگیزه مدگرایی نیز توجه شده است زیرا به نظر میرسد که مدگرایی در بین طبقات مختلف، معانی متفاوتی داشته باشد. در این راستا، 382 نفر از دانشجویان به صورت نمونهگیری طبقهای (بر حسب دانشکده/ جنسیت) انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مورد بررسی قرار گرفتند و از نرمافزارهای SPSS و LISREL برای تحلیل دادهها استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که میانگین مدگرایی در بین پاسخگویان در سطح پایینتر از حد متوسط قرار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای تشخصطلبی و همرنگی توانستهاند 45/0 از تغییرات مدگرایی را تبیین کنند. بر طبق نتایج تحلیل مسیر، رابطه معنادار و مثبتی بین همرنگی و تشخصطلبی با مدگرایی وجود دارد. تاثیرات کلی طبقه اجتماعی اقتصادی بر مدگرایی به دلیل تاثیرات آن بر همرنگی و تشخصطلبی، مثبت میباشد و انگیزه مدگرایی در دانشجویان طبقات بالا، تشخصطلبی و در دانشجویان طبقات پایین همرنگی است.
خلاصه ماشینی:
"واژهای که بهتنهایی برای توجیه بسیاری از انتخابهای تقلیدی، گرایشها و علایق بهظاهر ذاتی و در باطن تحمیلی به کار برده میشود اما اهمیت پرداختن به مدگرایی در کشور ما از آن سبب است که مد در ایران، وارداتی، تقلیدی و نمایشی است و از هویت دینی و ملی ما دور شده است و در موارد بسیاری با ارزشهای سنتی و دینی حاکم بر کشور مانند، ساده زیستی و معیارهای پوششی در تناقض قرار میگیرد (ذکایی، 1384: 11) و این مسأله در بین دانشجویان از آن لحاظ قابل تأمل است که از یکسو، جمعیت این قشر وسیع و دربرگیرنده طبقات مختلفی از جامعه است و از سوی دیگر Hirsch Aspers Inglehart Version عمدتا در رده سنی جوان قرار میگیرد و از ویژگیهای جوان هویت خواهی، تنوعطلبی و مدگرایی است و شناخت ما از میزان و عوامل گرایش دانشجویان به مد، میتواند گامی مهم در جهت شناخت نیازها، روحیات آنان و آسیبشناسی اجتماعی این مسأله فراگیر محسوب شود.
به نظر میرسد طبقه اجتماعی– اقتصادی افراد از دو طریق بر میزان مدگرایی آنان تأثیرگذار باشد یکی از طریق افزایش میل به مصرف که در طبقات بالای جامعه به دلیل توان اقتصادی و ثروت بیشتر طبیعی جلوه میکند زیرا قدرت بیشتری برای خرید و مدگرایی دارد و از طریق تأثیری است که طبقه بر انگیزه مدگرایی افراد میگذارد، به این نحو که در میان طبقات پاییندست جامعه، انگیزه پیروی از مد، همرنگی با طبقات بالاتر است ولی در طبقات بالای جامعه هدف از مدگرایی، تشخصطلبی و تمایز از طبقات پایینتر و حراست از هویت طبقاتی است (حاتمی، 1392: 38)."