چکیده:
بلاغت و فصاحت از جمله علوم ادبی است که در عین حال به ناقدان در نقد متون کمک می کند. بلاغیون برخی قوانین خاصی را برای کلمه ، کلام و متکلم قائل می شوند که گاه در برهه ای از تاریخ ادبی همراه با تغییر ذائقة ادبا و ناقدان آثار، دچار تحولاتی می شود. یک متن ادبی از حیث دارا بودن ویژگی های فصاحت و بلاغت امکان دارد در هر دوره از تاریخ به نوعی متفاوت بررسی شود. در عصر صفویه نیز با درآمیختگی شعر پارسی و ذوق شاعران هندی تبار عرصه برای این قسم تحولات بیشتر شد. در این دوره، تذکره نویسان با تغییر معیارهای فصاحت و بلاغت اصطلاحاتی را نیز به کار برده اند. بررسی این اصطلاحات در درک دیدگاه های آنان نسبت به متن فصیح و بلیغ کمک می کند
خلاصه ماشینی:
اصطلاحات بلاغی در تذکره های عصر صفوی محمد رضایی ـ آرزو نقی زاده چکیده بلاغت و فصاحت از جمله علوم ادبی است که در عین حال به ناقدان در نقد متون کمک می کند.
کلیدواژه : فصاحت و بلاغت ، تزریق و بی معنی گویی ، غرابت ، لفظ بیکار، ایهام بندی، استعاره، شعر آبدار مقدمه یکی از مهمترین جنبه های آثار ادبی و آنچه در ادبیت متن تأثیر زیادی دارد، بلاغت و فصاحت آن است .
البته علاوه بر استفادة کاربردی ، تحول دیدگاه ها و تئوری ها هم در خصوص برخورد با علوم و فنون ادبی در تذکره ها به چشم می خورد؛ به طور مثال ، در حالی که در دوره های قبل تعقید و غرابت در متن از عیوب فصاحت شمرده می شد، در این دوره اما تعقیدها باعث جذابیت متن می شود - البته با تغییر نام و یا حوزة کاربرد؛ چون طرز تزریق و بی معنی گویی که پایه ی اصلی آن همان تعقید معنوی است - و ب غرابت ها راه را برای شهرت یک اثر و محبوبیت آن باز می کند.
آن هم در قالب تعریف برخی اصطلاحات به کار رفته در حوزة بلاغت و فصاحت که پیش از این عصر به گونه ای متفاوت از عصر صفویه و سبک هندی با آن برخورد می شده است و یا اصطلاحاتی که خاص همین دوران بوده اند و ناقدان برای توصیف ویژگی های بلاغی آثار از آنها استفاده می کردند.