چکیده:
مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر زیارت بر ابعاد مثبت و منفی احساس تنهایی دانشجویان انجام گردید. به این منظور 389 دانشجو در دو گروه دانشجویان زائر (گروه آزمایش شامل60 مرد و 151 زن) و دانشجویان غیرزائر (گروه کنترل شامل 59 مرد و 119 زن) از سه دانشگاه شهر تهران، به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار های مورد استفاده در این پژوهش پرسش نامه احساس تنهایی ایرانی (ILQ)، پرسش نامه احساس تنهایی معنوی ـ مذهبی (S-RLQ) و مقیاس جهت گیری مذهبی بود. نتایج پژوهش به تفکیک هر یک از خرده مقیاس ها و با توجه به نقش تعدیل کنندگی جهت گیری مذهبی و جنس، از طریق روش تحلیل کواریانس مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که زیارت (به طور خاص زیارت امام رضا(ع)) به عنوان یک رفتار دینی، از طریق برقراری پیوند های عاطفی و معنوی میان زائران و اولیاء الهی، در افرادی که جهت گیری مذهبی پایین تری داشتند، موجب کاهش ابعاد منفی احساس تنهایی گردید. به علاوه زیارت در سطوح بالای جهت گیری مذهبی، موجب افزایش بعد مثبت تنهایی در زنان و کاهش آن در مردان شد.
The present paper is an attempt to study the impacts of pilgrimage on positive and negative aspects of loneliness among university students. A Total of 389 students in two groups، i.e. pilgrim students (test group including 60 male and 151 female) and non-pilgrim students (control group 59 male and 119 female) were selected from three universities in Tehran through available sampling method. The tools used included Iran Loneliness Questionnaire، Spiritual-Religious Loneliness Questionnaire، and Religious Orientation Scale. The results of the research were analyzed through covariance analysis by studying each subscales and by taking into account the balancing role of religious orientation and gender. The findings indicate that pilgrimage (particularly going on pilgrimage to Imam Reza’s Shrine)، a religious behavior، reduced the negative impacts of loneliness among the people with weaker religious orientation through establishing emotional and spiritual relations between the pilgrim and the Saint. Moreover، among the people with higher religious orientation، pilgrimage caused an increase in positive aspects of loneliness among women and a decrease in positive aspects of loneliness among men.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش به تفکيک هر يک از خرده مقياس ها و با توجه به نقش تعديل کنندگي جهت گيري مذهبي و جنس ، از طريق روش تحليل کواريانس مورد بررسي قرار گرفت و مشخص گرديد که زيارت (به طور خاص زيارت امام رضا(ع )) به عنوان يک رفتار ديني ، از طريق برقراري پيوندهــاي عاطفي و معنوي ميان زائران و اولياء الهي ، در افرادي که جهت گيري مذهبي پايين تري داشــتند، موجب کاهش ابعاد منفي احساس تنهايي گرديد.
آيا تأثير زيارت بر احساس تنهايي در مردان و زنان متفاوت است ؟ به دليل اينکه همه ساله حجم انبوهي از زائران و مشتاقان امام رضا(ع ) به زيارت ايشان مي روند، اما تا کنون (در حد بررسي هاي پژوهشگران ) پژوهشي به طور مشخص به بررسي آثار روان شناختي زيارت ايشــان بر احساس تنهايي نپرداخته است ؛ بررسي اين موضوع مي تواند يافته هاي حائز اهميتي را در اختيار زائران و متوليان زيارت اين بارگاه قرار دهد تا با آگاهي از پيامدهاي روان شــناختي اين رفتار مذهبي ، به عنوان يک راهبرد مقابله اي متناسب با فرهنگ عقايد ديني جامعه ايران در برابر احساس تنهايي ، زمينه استفاده هرچه بيشتر از اين بارگاه مقدس و برقراري اين ارتباط معنوي را فراهم نمايند.
(رک : دولتشاهي و پهلوان ، ١٣٨٤) بيشتر تحقيقات انجام شده در اين زمينه موضوع حج را مورد بررسي قرار داده اند و يافته هاي آنها نشان داده است که حج و زيارت خانه خدا با افزايش سلامت عمومي فرد (خداپناهي و حيدري ، ١٣٨٢: ٣٣٠)، شادکامي زائــران (گلزاري ، ١٣٨٩: ١٢٦-١١١) و کاهش نشــانه هاي اضطراب و نارســا کنش وري اجتماعي ١ آنها (احمدي ، ١٣٨٧: ٧٣-٤٧) همراه بوده است .