چکیده:
منطقه آسیای مرکزی به لحاظ سیاسی مفهومی سیال است ، یعنی در گـذر زمـان و بـا تغییر معادلات سیاسی، محدوده از پیش تعریف شده برای مناطق دستخوش دگرگـونی مـیگـردد. آسیایمرکزی در دوران جنگ سرد بخشی از سرزمین اتحاد جماهیر شوروی بود. با فروپاشی اتحـاد جماهیر شوروی پنج جمهوری در این منطقه استقلال یافتنـد. در نیمـه نخـست دهـه ٩٠مـیلادی بسیاری از محققین معتقد بودند که آسیایمرکزی به همراه قفقاز، اروپایشرقی و کشورهای حـوزه بالتیک زیرسیستم های مجموعه امنیتی پساشوروی را تشکیل میدهند و هویت مستقلی برای ایـن مناطق قائل نبودند. اما به تدریج در نیمه دوم این دهه آسیایمرکزی به عنوان منطقـه ای مـستقل مورد مطالعه قرار گرفت . با حضور سایر قدرتها و شکل گیری بازی بزرگ جدید در ایـن ناحیـه از گسترش مرزهای آسیایمرکزی سخن به میان آمد. طرح آسیایمرکـزی بـزرگتـر برآینـد چنـین روندی است . تاکنون تعابیر متفاوتی از آسیایمرکزی بزرگتر ارائـه گردیـده اسـت . ایـن مقالـه بـا پیگیری روایت آمریکایی از آسیایمرکزی بزرگتر درصدد پاسخ به سئوالات زیـر مـیباشـد، «آیـا آسیای مرکزی بزرگتر قابلیت اجرایی شدن دارد؟ محدودیت های پیش روی این طـرح چیـست ؟ پیامدهای اصلی طرح آسیای مرکزی بزرگتر چه خواهد بود؟» «اصلیتـرین پیامـد طـرح آسـیای مرکزی بزرگتر کاهش نفوذ روسیه و چین است . طرح آسیایمرکـزی بـزرگتـر بـا مجموعـه ای از موانع امنیتی مواجه است مخالفت روسیه و چین مانع از عملیاتی شدن این طرح خواهد شد» روش این نوشتار توصیفی- تحلیلی میباشد و بر مبنای تئوری مجموعه امنیتی منطقه ای تدوین گردیـده است .
خلاصه ماشینی:
"In Defense of Greater Central Asia منطقه ای و بین المللی در برگزاری انتخابات ، اصلاح نظام مالیاتی ، تقویـت بخـش خـصوصی و سکولاریزاسیون از جمله راه کارهایی هستند که به عنوان پیش شرط های داخلی طرح آسـیای مرکزی بزرگ تر در نظر گرفته شده اند (١٧٢ :a٢٠٠٥ ,Starr).
Turkmenistan-Afghanistan-Pakistan-India Gas Pipeline (TAPI) سین کیانگ ١و نگرانی چین از حضور آمریکا در آسیای مرکزی روابط پکن با زیرسیستم های منطقه ای مجاور از الگوهای متفاوتی تبعیت می کنـد بـه طور مثال روابط چین با جنوب شرقی آسیا به لحاظ سـاختاری غیرمنـسجم ٢ و بـا اولویـت اقتصادی است درحالی که در منطقه آسیای مرکزی راهبرد پکـن «نخـست امنیـت ، سـپس اقتصاد٣» است (٨٨ :٢٠١١ ,Pan &Chen ) که در قالب سازمان شـانگهای تـا حـدودی ساختارمند نیز شده است .
البته پکن نیز تلاش میکند در مقابل هرگونه نفوذ هند در آسیای مرکزی موازنـه ایجاد کند به عنوان مثال چین زمانی عضویت ناظر١ هند در سازمان شانگهای را پذیرفت کـه خـود موفق به کسب عضویت ناظر در سارک شده بود (٣٢-٢٦ :٢٠٠٦ ,Sachdeva)؛ زیرا چینی ها بـه خوبی می دانند یکی از اهداف آمریکا تبدیل کردن هند به قـدرت مـسلط منطقـه ای در آسـیا برای مهار چین است .
هرچند خود فردریک استار معتقد اسـت کـه طـرح آسیای مرکزی بزرگ تر مـانعی بـرای منـافع چـین و روسـیه در آسـیای مرکـزی نیـست ، امـا یافته های مقاله نشان می دهد که بعد عملیاتی این طرح منجر به کاهش نفـوذ مـسکو و پکـن در منطقه می شود."