چکیده:
سردار اسعد بختیاری یکی از مشروطه خواهانی بود که با توجه به خاستگاه ایلی خود و حمایت مردم بختیاری پا به عرصه سیاست گذاشت، هرچند که مشکلاتی همچون استبداد و فضای بسته سیاسی حاکم بر جامعه وجود داشت، اما وی با کمک نیروهای شمال به رهبری سپهدار رشتی توانست با فتح تهران وارد عرصهی سیاسی ایران گردد. وی بعد از فتح تهران و برکناری محمد علی شاه در اولین دولت مشروطه به عنوان وزیر داخله انتخاب شد و مدتی بعد در کابینهای دیگر وزیر جنگ گردید و سرانجام به همراه محمد ولی خان تنکابنی ملقب به سپهدار اعظم به وکالت مجلس پذیرفته و تا پایان عمر به ترویج دانش و فرهنگ، به ویژه تاریخ و معارف پرداخت. بنابراین سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که سردار اسعد بختیاری در منصب وزارت چه اقداماتی انجام داد؟ فرضیه حاکی از آن است که وی یکی از ارکان دولت ایران بعد فتح تهران و خلع محمدعلی شاه از قدرت بود و برای استحکام پایههای انقلاب نوبنیاد مشروطه فعالیتهای زیادی در زمینه سیاسی و فرهنگی انجام داد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از منابع دست اول و اسناد آرشیوی صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"شیخ خزعل نیز که یکی از مخالفان به قدرت رسیدن سردار اسعد بود اظهار داشته که «سردار اسعد هنگامی که از اروپا برگشت قبل از حرکت به تهران به طور جدی به من قول داد که او غیر از استقرار مشروطیت هیچ نوع چشم داشت یا طمع دیگری ندارد و پس از اعلام رژیم جدید خود را بازنشسته خواهد کرد، ظاهرا چنین به نظر میرسد که او مرا فریب داده است و حالا به بهانه مشروطه خواهی دولتی مستبدتر از گذشته تشکیل داده است و یک عده از خوانین بختیاری را به حکومت شهرستانهای مختلف برگزیده است»(گارثوئیت، 1373 :365).
الان گفتگوی خرید اسلحه از روسها در میان توپخانه و سواره نظام ایران خوب است و خلاصه نواقص زیاد در میان است ولی ارتجاع به دوره محمد علی میرزا غیر ممکن، شاه مخلوع محمد علی میرزا یک طرفدار معینی ندارد البته اشخاصی هستند که از مشروطیت ناراضی و طرفداری از او میکنند این قبیل اشخاص دشمن ترقی بوده و یک روابط معنوی با ملت و طرفداران مشروطیت و تجدد ندارد»(روزنامه ایران نو ،1327: 3/1)، ولی عبد الله مستوفی در مورد مشکلات مالیه در آن زمان مینویسد: «سر و کار بختیاریها با خزانه بود، بعد از ظغیان محمدعلی شاه و خدمتی که بختیاریها در این امر به آزادی کرده بودند، با اینکه رئیس آنها سردار اسعد تقریبا نابینا و خانه نشین بود ناگزیر بودند حال صمصامالسلطنه بردارش را رئیسالوزراء و روسای درجه دوم را به حکومت ولایات بفرستند."