چکیده:
آینده پژوهی اسلامی نسخه بدیل آینده پژوهی رایج است که تا کنون در عمل شکل نگرفته است . برای تحقق آینده پژوهی اسلامی باید توجه داشت که آینده پژوهی بر آینده اندیشی استوار اسـت و بستر این دو، نگرش حاکم بـر جامعـه اسـت . ایـن سـه ، نظـامی را بـا عنـوان نظـام «نگـرش ـ آینده پژوهی » شکل می دهند که ترسیم گر ابعاد نظری و کاربردی آینده پژوهی اسـت . ایـن مقالـه می کوشد به این پرسش پاسخ گوید که زیرساخت کلیـدی بـرای تحقـق آینـده پژوهـی اسـلامی چیست . بنابراین افزون بـر معرفـی نظـام «نگـرش ـ آینـده پژوهـی » نشـان داده مـی شـود کـه آینده پژوهی اسلامی در قالب نظام «نگرش ـ آینده پژوهی » اسلامی شکل می گیـرد. نظـام هـای رایج و اسلامی به طور کامل مستقل از یکدیگر نیستند و افـزون بـر وجـوه افتـراق ، دارای وجـوه اشتراکی نیز هستند. البته در مبانی و سطوح کلان اشتراکات ناچیز است . ضمن آنکه دیـن مبـین اسلام تنها عامل اصلی و اساسی تفاوت این دو نظام بـه شـمار نمـی رود و شـرایط و اقتضـائات زمانی و مکانی شکل گیری نظام «نگـرش ـ آینـده پژوهـی » اسـلامی نیـز سـبب آشـکار شـدن تفاوت هایی میان این دو نظام می شود.
خلاصه ماشینی:
بنابراین افزون بـر معرفـی نظـام «نگـرش ـ آینـده پژوهـی » نشـان داده مـی شـود کـه آینده پژوهی اسلامی در قالب نظام «نگرش ـ آینده پژوهی » اسلامی شکل می گیـرد.
آینـده پژوهـان در مسیر رشد و تعالی آینده پژوهـی بایـد اهتمـام ویـژه ای بـه طراحـی یـک نسـخه بـدیل بـرای آینده پژوهی داشته باشند که هم با اصول ، اهداف و مفروضات این دانـش راهبـردی ( ,Bell ٢٠٠٣:١١١)١ سازگار باشد و هم بتواند قابلیت های جدیدی برای آینده پژوهی به ارمغان آورد.
نکته بسیار مهم آن است که تا این لحظه ، آینده پژوهی اسلامی در عمل شـکل نگرفتـه است و تا این اتفاق رخ ندهد، نمی توان جز تصاویری مبهم از آینـده پژوهـی اسـلامی ، چیـز دیگری ارائه کرد.
نظـام «نگـرش ـ آینده پژوهی » اسلامی می تواند زیرساخت لازم برای تحقق آینـده پژوهـی اسـلامی را ایجـاد کند.
شاید دین مبین اسلام به طور مستقیم در خصوص آینـده پژوهـی گـزاره ای نداشـته باشـد، امـا در خصـوص آینده اندیشی که قدمتی دیرینه دارد، دیدگاهی ویژه دارد که تبیین آن برای شکل بخشـیدن به آینده پژوهی اسلامی ضروری است .
بنابراین تنها تفاوت نظام های «نگرش ـ آینده پژوهی » رایج و اسلامی در نقش و تأثیر دین اسلام نیست ، بلکه شـرایط و اقتضـائات مختلف نیز به عنوان عاملی کلیدی در این مسیر ایفای نقش خواهد کرد.
در نظـام «نگـرش ـ آینـده پژوهـی » اسـلامی ، مفـاهیم و آمـوزه هـای اسلامی ، انضمامی شده و در فعالیت های مختلف آینده پژوهی حداکثر بهره از آنها صـورت می گیرد.