چکیده:
با شدت گرفتن آزارهای قریش و انسداد دعوت اسلامی در سال دهم بعثت، پیامبر اسلام(ص) در جستجوی اقوام و قبایل دیگر برآمد که دلهایشان آمادگی بیشتری برای پذیرش دعوت داشتند و امید میرفت که خاک سرزمینشان برای نشو و نمای اسلام مناسب و مساعدتر باشد. از این جهت به طائف سفر کرد ولی با عدم استقبال آنها دوباره به مکه بازگشت و در بین حجاج به تبلیغ پرداخت. پیامبر در دیدار یثربیان آنها را به اسلام دعوت کرد. با پذیرش اسلام و دعوت پیامبر به مدینه توسط یثربیان، هجرت و مبدا تاریخ اسلام رقم خورد و پایه های دولت نبوی شکل گرفت. این نوشتار به شیوه توصیفی ـ تحلیلی درصدد است رابطه هجرت و تشکیل دولت نبوی در مدینه را مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
( منتظرالقائم ، ١٣٨٩:ص ١١٨ ) پیامبر گرامی اسلام (ص ) در دوران ده سال پایانی رسالت به طور عینی رهبری جامعه ی اسلامی را به عهده داشتند و با تشکیل دولت اسلامی در عرصه های مختلف حیات سیاسی و نظامی مسلمین ، این امور را در کنار انجام وظیفه ی رسالت الهی، رهبری می کردند.
(ابن هشام ، ج ١، ١٣٧٥:ص ٣٠٤) بنابراین ، سختیهایی که مسلمین در راه عقیده و دین خود از دشمنان اسلام و قریش متحمل شدند میتواند مهمترین سبب هجرت باشد و کلید تشکیل حکومت اسلامی و دولت نبوی در اینجا زده شد.
بنابراین ، یکی دیگر از علل انتخاب این شهر به عنوان هجرتگاه این بود که دو قوم قدرتمند اوس و خزرج که ریاست سیاسی و اجتماعی این شهر را به دست داشتند، با استقبال از پیامبر برای هجرت به این شهر و اعلام آمادگی در حمایت از ایشان ، زمینه هجرت به این شهر را فراهم کردند.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله )برای پایان دادن به اختلاف میان دو قبیله اوس و خزرج وکوتاه کردن دست یهود غارتگر به کمک وحی الهی قراردادها و طرحهایی تدوین کرد که به عقیده مورخان و دانشمندان محکمترین پایه پیشرفت اسلام با همین طرحها و قراردادها پیریزی شد و پس از چندی از همین مردم متفرق و ناتوان ، امت واحد و ملتی نیرومند تشکیل داد و شهر یثرب به صورت بزرگترین پایگاه سیاسی و نظامی جزیرة العرب درآمد، و بدین وسیله اسلام در سراسر جهان توسعه یافت .