چکیده:
ارتباط سیاست و ادبیات در فرهنگ ها و ملل مختلف امری انکارناپذیر است ، این رابطه در دو فرهنگ فارسی و عربی که از دیرباز با همدیگر تبادل داشته و دارای نقاط مشترکی در هر دو زمینه ادب و سیاست بوده اند گاهی موجد ادبی والآ گشته و گاهی آنرا به قهقرا کشانده است . در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی رابطه ادبیات و سیاست در دو فرهنگ فارسی و عربی دوره کلاسیک می پردازد. بنابراین ابتدا نگاهی اجمالی به رابطه این دو پدیده به طور عام و سپس در ادبیات فارسی براساس توالی سبک های آن داشته ، همچنین این رابطه را در ادب عربی بررسی کرده و در پایان به مقایسه ای کلی بین نمودهای تاثیر این رابطه در دو ادب پرداخته است . اما به دلیل گستردگی این مبحث و وابستگی شدید این دو پدیده به همدیگر - به ویژه در ادب عربی - سعی شده که بیشتر به نقاط بارز این موضوع و بیان تاثیرات مثبت و منفی این دو بر یکدیگر توجه شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه این دو پدیده در فرهنگ فارسی »عموم و خصوص مطلق « و در فرهنگ عربی »عموم و خصوص من وجه « است .
خلاصه ماشینی:
"همچنین ادب عربی که با ظهور اسلام از چنگ درگیری های قبیله ای رها شده بود و در عهد امویان در خدمت احزاب مختلف قرار گرفته و در حال صعود بود، در آغاز قرن دوم با سرازیر شدن سیل فرهنگ و تمدن ایرانی به دامان آن به اوج شکوفایی خود رسید و سرانجام با حمله مغولآن و پراکندگی جهان اسلام و استقلال ایران ، در سایه حاکمیت عثمانی به خوابی عمیق فرو رفت که تا عصر نهضت عربی بیدار نشد.
« )شمیسا، ١٣٨٦: ٢٥( توجه به ادبیات فارسی به این دلیل نیز بود که شاهان و امرا هم مانند دیگر انسان ها طبعی شعردوست داشته اند و این علاقه به شعر و ادب موجب گسترش و رونق شعر فارسی در ادوار مختلف بوده است : هر چند تشویق و حمایتی که سلسله سامانیان از شعر و ادب فارسی دری کرده اند انگیزه سیاسی داشت اما غالبا از دواعی و اسباب ذوقی و قلبی هم خالی نبود.
بنابراین جو تازه ای به دنبال وحی محمدی )ص ( پدیدار شد که برای شاعران مساعد نبود بلکه جوی بود ناخوشایند که با ذوق شاعران کهن مخالفت ورزیده و ستایش شراب و زن را حرام کرده بود؛ به علاوه آنکه حضرت از همان آغاز ناچار شدند در برابر اتهام شاعر بودن از خود دفاع کنند بنابراین شعر از اعتبار ساقط گشت و طی نخستین سده های اسلام دچار رکود شد هر چند که خود حضرت شاعرانی خاص داشت که وی را مدح و به دشمنان حمله میکردند )آذرنوش ، ١٣٩٠: ٦٨-٦٧( و طبیعی است که اسلام نیز همچون جنبش های دیگر شعر اسلامی را پذیرفته و پیامبر به شاعران آن پاداش می دادند."