چکیده:
بررسی مقدار مساحت حرم از نگاه روایات و فقهای امامیه، تبیین حدود حرم از منظر فقهای عامه و روایات این باب، پژوهش در مورد ورودیهای مکه و مقدار فاصلة میان اعلام حرم تا مکه، شناسایی اعلام و انصاب واقع شده در کوهها، تپهها و گردنههای اطراف مکه و بیان مقدار فاصلة آنها از یکدیگر، از مباحث این نوشته است.بحث از محدوة اعلام و انصاب حرم و فاصلة آنها تا مکه و مسجد الحرام، میان علمای اهل سنت، تقریبا از قرن نخست تا کنون ادامه داشته و کتابها در این مورد نگاشته شده که در خلال بحث به آنها اشاره گردیده است.در مورد مقدار فاصلة میان اعلام و انصاب حرم تا مسجد الحرام و مکه، اقوالی وجود دارد که به نظر ما، نظریة حویطان ـ که با نرم افزار پیشرفتة (GPS) اندازه گیری کرده ـ از دیگر اندازهها دقیقتر و درست تر است.
خلاصه ماشینی:
در مورد مقدار فاصلة میان اعلام و انصابِ حرم تا مسجد الحرام و مکه، اقوالی وجود دارد که به نظر ما، نظریة حویطان ـ که با نرم افزار پیشرفتة (GPS) اندازه گیری کرده ـ از دیگر اندازهها دقیقتر و درست تر است.
1. حدود حرم از نگاه امامیه حدود منطقة حرم، از دیرباز پیدا و مشخص بوده؛ از اینرو، امامیه دربارة محدودة حرم مباحث چندانی مطرح نکرده و آنچه در این مورد نوشتهاند، ظاهراً برگرفته از نظرات و منابع اهل سنت است؛ زیرا آنچه در پژوهش و کاوشها بدان دست یافتم، این است که نخستین کتاب از امامیه که مقدار مسافت حرم را نقل کرده «المهذّب ابن براج»[2] است.
صاحب مستمسک العروه در این مورد مینویسد: «کشف اللثام و جواهر در نقل کلمات کسانی که متعرّض ذکر مسافت حرم از جهات مختلف شدهاند، اطالة کلام کردهاند؛ زیرا وقتی علامت وضع شدة محدودة حرم معلوم و مشخص است، دیگر بحث در مورد آن ضرورتی ندارد، اگرچه مقدار مسافت بین علامات و مکه به ذراع، مجهول و نامشخص است.
«فاسی» در شفاء الغرام این مسافت را به صورت ذراع نقل کرده، مینویسد: «از دیوار باب بنی شیبه تا دو نشانهای که علامت حد حرم در طریق عراق میباشند و در جادة وادی نخله قرار دارند، مقدار بیست و هفت هزار و صدو پنجاه و دو ذرع دستی است...
در هر صورت، همانگونه که در حدود پیشین گفته شد، میتوان گفت: معتبرترین مسافت حد حرم در سمت عراق هم همان مقدار مسافتی است که بهواسطة دستگاه پیشرفتة امروزی (GPS) اندازه گیری شده است که همان سیزده هزار و هفتصد متر باشد که صاحب کتاب «احکام الحرم المکی الشرعیه» نقل کرده است.