چکیده:
پس از واقعة کربلا، ماه محرّم در گسترة سرزمین ایران، جایگاه خاصی یافت. تفرّق فرهنگی بر بستر تنوّع اقوام در ایران، موجد تفاوتهای کیفی در برگزاری مراسم عزاداری این ماه است. با توجه به پیشینة تاریخی لاهیجان، این شهر نیز دارای آدابی ویژه برای برگزاری این آیینها در ماه محرّم است که توجه به جایگاه مقابر در محدودة مرکزی شهرکنونی، بر اهمیت موضوع افزوده است. از اینرو، مردم این خطّه، در زنده نگهداشتن این جایگاه، به ویژه در روزهایی محدود از سال و تحت عنوان عزاداری ماه محرّم، اهتمام وافر دارند. از جملة این مراسم، عزاداری کربداران حسینی، معروف به «کربزنی» است. تلاش نگارندگان این مقاله در زمینة ثبت چرایی و چگونگی برپایی این مراسم، با توجه به منحصر به فرد بودن آن است؛ زیرا سرعت تغییرات، موجب تحوّل در نحوة برگزاری مراسم و در نتیجه، مفقود شدن اشکال اولیة این آیینها میگردد. در این میان، ریشههای برخی از این رسوم نیز بررسی شده است. روش تحقیق به صورت «توصیفی ـ تحلیلی» در کنار برداشت میدانی بوده است.
خلاصه ماشینی:
بنابراین، در ابتدا تاریخچة شهر به سبب توجه و گرایش مردم به تشیع، محلات و نیز بقاع واقع در آنها برای بررسی اهمیت هستة اولیة شهر در برگزاری این مراسم و سپس نقش و جایگاه مقابر در تعیین مسیر دستههای عزا، ویژگیهای کرب و اشکال نواختن آن، اشعار رایج و برخی حاشیههای اجرای مراسم بررسی میشود.
8. امیر شهید:<FootNote No="4" Text=" این محله در ماه محرم جزو محلههایی است که به صورت مجزا دستههای عزاداری دارد؛ اما در محدودة شهری جزو محلههای اصلی نیست.
"/> منطقهای که بقعة «امیر شهید» در آن واقع شده، محلهای فرعی بوده است که به نظر میرسد به سبب قرب میرشهید (سید محمد فیروزکوهی که از بازماندگان سادات زیدی بود و در ستیز با دشمنان کشته شد) نزد اهالی و شاخص بودن این بقعه، این محله به این نام خوانده شده و موجودیت پیدا کرده است.
در پایان روز دهم و غروب روز عاشورا (شب یازدهم)، مراسم شام غریبان در محلة «امیر شهید» برگزار میشود و پس از آن مردم برای شرکت در مراسم «ملائکه»<FootNote No="8" Text=" مراسم «ملائکه»: این مراسم، که در زمانهای قدیم، توسط افراد محلة «پردهسر» در شب یازدهم اجرا میشد، امروزه منسوخ شده است.
این نوع عزاداری از ادوار گذشته در لاهیجان نیز برگزار میگردید؛ اما در سال 1286 خورشیدی توسط یکی از خادمان امام حسین( به نام محمد ابراهیم غبرایی متخلص به «فانی» با روشی جدید از نظر شکل چوب، مرثیهها (مرثهها) و سبک، اجرا میشود.