چکیده:
پژوهش حاضر تحلیل اشعار ابنهانی اندلسی از منظر دینی و عقیدتی است. ابنهانی، شاعر شیعه مذهب اندلس، زبان شعرش را در راه عقیده و مذهب خود به کار بست و از آن به عنوان ابزاری برای بیان عقاید مذهبی خود استفاده کرد. پژوهش حاضر نشان میدهد که امامت رکن اصلی اصول عقیدتی تشیّع است و ابنهانی در بخش مدحی قصاید خود، به ذکر و تبین آن میپردازد. ارکان اصلی مطرح در باب امامت به این شکل قابل ترسیم است: 1. ضرورت شناخت امام؛ 2. علم به عالم غیب؛ 3. شفاعت امام؛ 4. رهبری جامعه؛ 5. عدالت امام؛ 6. ذات روحانی و فضایل ائمّة اطهار(؛ 7. حقّانیت ائمّة معصوم( و تایید آنها در قرآن و دیگر کتب آسمانی؛ 8. ضرورت وجود امامان(؛ 9. علم به تاویل آیات قرآنی.نگارنده از روش «توصیفی و تحلیلی» برای تبیین دیدگاه این شاعر در خصوص اصل امامت و اصول عقیدتی مربوط به آن استفاده کرده است.
خلاصه ماشینی:
وجوب امامت از آیات و احادیث به دست میآید؛ از جمله از آیة (اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و أولی الأمر منکم( (نساء: 59)؛ یعنی از خدا و رسول( و اولیالامر فرمانبرداری کنید، نیز از این حدیث حضرت علی(: «من مات و لم یعرف إمام زمانه مات میتة جاهلیة»؛ هرکس بمیرد در حالی که امام عصر خود را نمیشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.
ابنهانی نیز به عنوان یک شاعر سیاسی مذهبی، این اصل را از منظر دینی خود نگریسته و ممدوحان خود را به عنوان سلاله اهلبیت( معرفی کرده و عدالت آنان را بارقهای از عدالتورزی ائمة اطهار( دانسته است البته بنا به ابیات ذیل، همگان به عدالتورزی ممدوح او اذعان دارند و این نشان از صدق کلام اوست: والخطبة الزهراء فیها الحکمة الــــغراء فیها الحجة البیضاء للناس إجماع علی تفضیله حتی استوی اللؤماء و الکرماء و اللکن والفصحاء و البعداء و الـ قرباء و الخصماء و الشهداء ترجمه: او از فصاحت و بلاغت سود میجوید.
برای نمونه، در بیت ذیل میگوید: تمام آیات قرآن، خود بر شایستگی آنان گواهند و من هم که به زبان شعر خود از آنان دفاع میکنم، گویا مضمون این آیات را در شعر خویش بیان مینمایم؛ ابنهانی در این بیت، با ظرافت خاصی نشان میدهد که بیان صداقت و راستین بودن امامان(، بدعت در دین نیست، بلکه این همان چیزی است که خداوند سبحان در کتاب خویش بیان نموده است: قد قال فیک الله ما أنا قائل فکأن کل قصیدة تضمین ترجمه: حقانیت شما، همان چیزی است که آیات قرآن آن را تأیید میکند و من نیز آن را بیان میکنم گویا هر قصیدهای مضمون این آیات را دربرگرفته است.