چکیده:
فقر یک ویژگی مهم اقتصادی- اجتماعی اثرگذار بر فعالیت های اقتصادی کشاورزان روسـتایی اسـت و از آنجایی که ویژگیهای اقتصادی- اجتماعی بر رفتار ریسک گریزی کشاورزان موثر است ؛ بررسـی ریسـک با رویکرد فقر اهمیت به سزایی دارد. در مطالعه ی حاضر میزان ریسک نهاده های تولیدی محصول انار، بـا استفاده از روش تخمین حداکثر راستنمایی(MLE) و برآورد تابع تولید تصادفی تعمیم یافته ی محصول در روستاهای بخش مرکزی شهرستان شهرضا تحلیل گردیـد. وضـعیت فقـر کشـاورزان مـورد مطالعـه ، توسط شاخص فقر در سه گروه ریسک گریزی کم ، متوسط و زیاد بررسی گردید. سپس براساس کشـش نهاده ای تابع تولید، پارامتر ریسک گریزی محاسبه و تاثیر ویژگیهای اقتصادی- اجتماعی انارکاران بر آن مورد ارزیابی قرار گرفت . همچنین ، فاصله ی درآمدی کشاورزان از خط فقر مطلق به عنوان طبقه ی فقری آنها در نظر گرفته شد و به عنوان متغیر کیفی موثر بر پارامتر ریسک گریـزی منظـور گردیـد. کشـاورزان مورد مطالعه از طریق نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای از انارکاران روستاهای بخش مرکزی شهرستان شهرضا انتخاب گردیدند. نتایج حاصل از تخمین نشان داد که نهـاده هـای سـطح زیرکشـت و کودهـای شیمیایی دارای تاثیر مثبت بر ریسک تولید انار هستند و میزان آب مصرفی، کود دامی و نیروی کار نیز دارای اثرگذاری منفی بر ریسک تولید آن میباشند. علاوه بـر ایـن فقـر، عامـل فزاینـده و تعـداد افـراد خانواده و سطح زیرکشت عامل کاهنده ی پارامتر ریسک گریـزی کشـاورزان شـناخته شـدند. در نهایـت پیشنهاد گردید که با هدف مدیریت ریسک بهره برداران ، سیاست های تامین نهاده هـای کـود فسـفات و نیترات در زمان مناسب ، گسترش بیمه ی محصول و کاهش فقر اعمال شود.
Poverty is an important socio – economic feature that affects the economic activities of rural farmers; since the socio – economic characteristics are effective on farmers’ risk aversion behavior, risk assessment becomes more important with the consideration of poverty. In this study, inputs risk of Pomegranate production in the villages of Shahreza’s central region were analyzed, using maximum likelihood estimation (MLE) and generalized stochastic production function. Poverty status of farmers was examined, in the three groups with low, medium and high-risk aversion, by calculating the poverty index. Then the risk aversion parameter was calculated, based on input elasticity of production function, and the effect of socio - economic characteristics of farmers on it was evaluated. Also, the gap between farmers’ income and absolute poverty line was considered as their poverty category, which was intended as the dummy variable affecting the risk aversion parameter. The farmers under studying were selected through two-stage cluster sampling of Pomegranate farmers in villages of Shahreza’s central region. Results of the estimation show that inputs of cultivation areas and fertilizers have positive effects on pomegranate production risk and the amount of water; manure and labor have negative effects on it. In addition, poverty was recognized as an increasingly and family size and cultivation area were recognized as reducer factors on risk aversion parameter. Finally, it was suggested to applying the policies of providing phosphate and nitrate fertilizers on the suitable time, extending product insurance and reducing poverty to achieving the aim of risk management for producers.
خلاصه ماشینی:
"تفاوت در ویژگیهای اقتصادی- اجتماعی کشـاورزان سـبب واکـنش متفـاوت آنهـا در مقابـل ریسک میشود(جاست و پاپ ، ١٩٧٨)، یکی از ویژگیهای مهم اقتصادی- اجتماعی، مسـأله ی فقـر است ؛ با توجه به ریسکی بودن فعالیت ها در مناطق روستایی، روستاییان ممکـن اسـت در چرخـه ی ریسک - فقر گرفتار شوند؛ یعنی روستاییان فعالیت هـای مطمـئن تـر را بـا از دسـت دادن بخشـی از درآمد جهت مقابله بـا ریسـک انتخـاب کننـد و رهـا شـدن از چنـین وضـعیتی بـا روی آوردن بـه موقعیت های پر بازده تر و ریسکیتر امکان پذیر است (شیروانیان و ترکمانی، ١٣٨٩) که توجه به ایـن مهم در مطالعات ریسکی، سیاست های افـزایش تولیـد را ارتقـاء مـیبخشـد.
نتیجه گیری و پیشنهادها از آنجـا کـه کـود فسـفات و نیتـرات بـر اسـاس سـطح زیرکشـت بـه قیمـت یارانـه ای در اختیـار تولیدکنندگان انار در منطقه قرار میگیرد، بنابراین تولیدکنندگان برای استفاده از یارانه این نهاده ها بایستی سطح زیرکشت را افزایش دهند و افزایش سطح زیرکشت با افـزایش ریسـک تولیـد همـراه است ؛ در غیر این صورت استفاده از این نهاده ها در قیمت آزاد، هزینه هـای تولیـد را افـزایش داده و کاهش درآمد تولیدکنندگان را به همراه خواهد داشت و با توجه به این که قرار داشتن در هسـته ی فقر عاملی در جهت ریسک گریزی بیشـتر تولیدکننـدگان اسـت ؛ در نتیجـه محـدودیت اسـتفاده از نهاده های کود فسفات و نیترات ، افزایش ریسک استفاده از این نهاده را باعث شده و کـاهش درآمـد تولیدکنندگان را به همراه دارد؛ بنابراین دسترسی به موقع و به اندازه به این نهاده میتوانـد موجـب کاهش ریسک استفاده از این نهاده و افزایش تولید شود."