چکیده:
وابستگی کشورها به همدیگر در عرصه های مختلف، بر وزن ژئوپلیتیکی و نوع رفتار آنها در عرصه بین المللی تاثیر فراوانی دارد. جمهوری خودمختار نخجوان به عنوان بخشی از کشور آذربایجان، توسط دالان زنگزورمگری ارمنستان از سرزمین مادری جدا افتاده است و پس از جنگ قرهباغ، تنها راه ارتباط زمینی بین نخجوان و جمهوری آذربایجان، استفاده از خاک ایران است. با توجه به روابط امنیتی و چالش های فراوانی که در طی سالیان گذشته بین دولت آذربایجان و ایران به وجود آمده است و همچنین با توجه به عدم پیوستگی جغرافیایی این کشور با واحد برونگان خود (نخجوان) که از بزرگترین مشکلات استراتژیکی این کشور است، باید با افزایش سطح وابستگی ژئوپلیتیکی نخجوان به ایران، نوع روابط دو کشور آذربایجان و ایران را تغییر داد. مقاله حاضر با روش توصیفی -تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و پرسشنام های، به بررسی، اولویت بندی و بیان میزان تاثیر متغیرهای گوناگون در بعد فرهنگی -توریستی بر افزایش وابستگی نخجوان به ایران پرداخته است. با توجه به نتایج به دست آمده؛ مولفه های اجرای قانون لغو روادید برای اتباع آذری، بهبود ارائه خدمات درمانی - بهداشتی، اشتراکات زبانی، مذهبی و نهادهای فرهنگی مشترک دارای بیشترین تاثیر و دو مولفه پیشینه تاریخی مشترک و روابط علمی و دانشگاهی دارای کمترین تاثیر بر افزایش وابستگی نخجوان به ایران در بعد فرهنگی و توریستی بوده اند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به روابط امنیتی و چالش های فراوانی که در طی سالیان گذشته بین دولت آذربایجان و ایران به وجود آمده است و همچنین با توجه به عدم پیوستگی جغرافیایی این کشور با واحد برونگان خود (نخجوان)که از بزرگترین مشکلات استراتژیکی این کشور است ، باید با افزایش سطح وابستگی ژئوپلیتیکی نخجوان به ایران، نوع روابط دو کشور آذربایجان و ایران را تغییر داد.
در این تعامل همانگونه که ونت اشاره می کند ممکن است نشانه هایی ردوبدل شوند، رویه هایی شکل بگیرند و کنش هایی صورتپذیرند که به دشمنی، احساس تهدید و ایجاد نگرشی امنیتی منجر شوند (ونت ، ١٣٨٤: ٣٥٩)؛ بنابراین آنچه برداشت های ایران و جمهوری آذربایجان را در مورد نخجوان شکل داده و مبنای رفتار این دو در روابط متقابل خود در نخجوان قرار گرفته ، عمدتا به هویت و ساختار این دو کشور برمیگردد که به نوبه خود تحت تأثیر ارزشها و باورهای حاکم بر سیاست خارجی آنها قرار دارد و سایر ابعاد روابط دو طرف را نیز تحت تأثیر خود قرار می دهد.
موضوع آرمانی آذربایجان بزرگ، همواره نقش اصلی را در مناسبات دو کشور داشته و سایر منابع تنش را تحت الشعاع خود قرار می دهد و این آرمان از سوی ٥کانون تقویت می شود: ١- ترکیه ٢- دولت باکو ٣- تل آویو ٤- تصمیم سازان امریکا به ویژه حزب جمهوریخواه ٥- شوونیست های آذری استانهای شمال غربی ایران (کریمی پور، ١٣٩٤: ١٨٣).