چکیده:
سابقه و هدف: دوران بلوغ به دلیل رشد پرشتاب جسمانی، بیشتر تحت تاثیر چاقی و روشهای کنترل آن قرار میگیرد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر تمرین هوازی بر شاخص مقاومت به انسولین و ترکیب بدن پسران چاق در دوران بلوغ بود. مواد و روشها: تحقیق حاضر با طرح پیشآزمون و پسآزمون بهصورت مقطعی اجرا شد. آزمودنیها شامل 36 پسر چاق 12 تا 17 سال بودند که بر اساس مقیاس تانر در مراحل 2 (TS2) تا 5 (TS5) بلوغ قرار داشتند. آنها بر اساس بلوغ در دو گروه TS2,3 و TS4,5 همسانسازی شدند و هر کدام نیز در دو گروه تمرین هوازی و کنترل قرارگرفتند. پس از اندازهگیریهای آنتروپومتریکی، سطوح سرمی گلوکز و انسولین درحالت ناشتا اندازهگیری شد. شاخص مقاومت به انسولین به روش HOMA-IR محاسبه شد. گروه تمرین هوازی به مدت 12 هفته، هفتهای 3 بار به طور میانگین 30 دقیقه با شدت 60 تا 85 درصد ضربان قلب بیشینه دویدند. از پدومتر برای اندازهگیری سطح فعالیت بدنی استفاده شد. از آزمونهای آماری t وابسته و مستقل ، آنالیز واریانس یک طرفه و دو طرفه برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شد. یافتهها: پس از 12 هفته کاهش درصد چربی بدن و گلوکز سرم و همچنین افزایش توده خالص بدن در گروه تمرین هوازی در هر دو مرحله بلوغ معنیدار بود (05/0 p). کاهش شاخص توده بدنی و کاهش توده چربی بدن فقط در گروه تمرین هوازی در سطح TS 4,5 بلوغ معنیدار بود (05/0 p). کاهش انسولین فقط در سطح TS2,3 معنیدار بود (05/0 p). در همه گروهها بجز گروه کنترل در سطح TS4,5 کاهش HOMA-IR معنیدار بود؛ اما بین تغییرات آن در دو گروه تمرین هوازی و کنترل، تفاوت معنیداری دیده نشد. نتیجهگیری: تمرین هوازی تغییرات مطلوبی در HOMA-IR و ترکیب بدنی پسران چاق ایجاد کرد؛ اما بخشی از این تغییرات حاصل فرایند طبیعی رشد در دوران بلوغ بود، چون مشابه آن در گروه کنترل نیز دیده شد. برخلاف نتایج سایر تحقیقات، کاهش HOMA-IR پیامد کاهش وزن، شاخص توده بدن و یا توده چربی نبود. در مقابل میتوان چنین پیشنهاد کرد که کاهش HOMA-IR در دوران بلوغ، حاصل کاهش درصد چربی بدن است. همچنین در پیشآزمون HOMA-IR کمتر در مراحل پایانی بلوغ (TS4,5) با کاهش بیشتری در شاخص توده بدن و توده چربی بدن همراه بود. با این وجود در تفسیر این نتایج باید محتاط بود، چون این تغییرات به دلیل تعداد کم آزمودنیها در هر زیر گروه، معنیدار نشد.