چکیده:
نام پژوهش حاضرفرهنگ اعلام و اسامی خاص دبیران شاعران ادبا و فلاسفه درچهارمقاله نظامی عروضی است درتدوین آن ازاثار نویسندگان و اندیشمندانی همچون تاریخ ادبیات ذبیح الله صفا، چهارمقاله نظامی عروضی لغت نامه دهخدا و... بهره برده ام نظامی عروضی ازشعرا و نویسندگان قرن ششم هجری است ازشعروی اکنون چز چندقطعه هجا که چندان پایه شعری ندارد چیزی به دست نیست ولی درنثرمقامی بس عالی داشته است چهارمقاله وی یکی ازبهترین نمونه انشاپارسی است وی گذشته ازشیوه شاعری و صنعت دبیری درفن طب و نجوم نیز مهارتی به سزا داشته ولی مردی اهل فضل بوده است و طبعی لطیف داشته و ازجمله شاگردان معزی است ودرعلم شعر ماهر بوده است
خلاصه ماشینی:
"نام وی را نظامی عروضی علاوه بر آنکه در ردیف شاعران بزرگ آل سبکتکین آورده، در مورد دیگر در شمار مؤلفان کتب علمیهی ادبیه ذکر کرده و دو کتاب بنام «غایه العروضین» «کنز القافیه» بدو منسوب داشته و گفته است هرکس بخواهد در شعر استاد شود بعد از فراهم آوردن مقدماتی که مورد نظر نظامی عروضی است باید در گرد تصانیف استاد ابوالحسن السرخسی البهرامی گردد چون غایه العروضین و کنز القافیه و ازینجا معلوم میشود که تصانیف مذکور بهرامی از امهات کتب در علوم شعری بوده است(دهخدا،1377: ذیل واژه ابوالحسن) .
و از اینرو در دوره او عمده حکمای بزرگ عصر همه به خوارزم گرد شده و در سایه حمایت او و ابوالعباس مامون پادشاه دانش پرور به رفاه و بی نیازی میزیستند و آنگاه که محمود غزنوی علمای دربار او را به غزنه طلب کرد و ابوعلی بن سینا و ابوسهل مسیحی رغبت پیوستن به خدمت محمود نکردند به اشاره وزیر و هم خوارزمشاه پیش از بار دادن رسول محمود، ابوعلی و ابوسهل را پنهانی به گرگان فرستادند تا از آنجا به ری شوند و دیگران را چون ابوریحان و ابونصر و ابوالخیر که خود خواهان رفتن به دربار محمود بودند به غزنه فرستادند(دهخدا،1377: ذیل واژه احمد) .
مصنف کتاب ابوالحسن نظام الدین یا نجم الدین احمدبن عمربن علی سمرقندی معروف به نظامی عروضی از شعرا و نویسندگان قرن ششم هجری بوده که از شعر وی جز چند قطعه هجا به جا نمانده است."