چکیده:
این نوشتار در پی آن است که به نقد وتحلیل زیبایی شناسانه ی نثر کتاب مرزبان نامه از زاویه ای نو بپردازد.آنچه تا کنون در خصوص نثر این کتاب از سوی نویسندگان ومنتقدان ادبی عنوان شده است ،بیشتر مبتنی بر تکریم وتعظیم این اثر ادبی در قالب گزاره های شاعرانه بوده است وکمتر از منظر تحلیل و به دور از تعصب و با تکیه بر قوانین علمی به آن پرداخته شده است .این مقاله با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر قوانین زبانی حاکم بر اثر، سعی داردنسبت بین زبان ظاهری کتاب و درون مایه ی تعلیمی آن را بررسی نموده و به دور از هرگونه تعصب ، به قضاوت در خصوص این کتاب بپردازد.بازی های زبانی،شیوه ی بیان ،میزان موفقیت این اثر در انتقال مفاهیم به خواننده با توجه به رسالت تعلیمی کتاب ،تاثیر لفاظی های حاکم بر نثر کتاب در درک مخاطب از پیام کتاب ،آرایه های لفظی ومعنایی بکار رفته درنثر کتاب از جمله موضوعاتی است که این نوشتار بدان پرداخته است .به طور خلاصه می توان گفت مرزبان نامه اگرچه کتابی با درون مایه تعلیمی است ، اما کاربرد وسیع انواع مختلف آرایه های لفظی و معنایی و تعلق خاطر شدید وراوینی به «چگونه گفتن »به جای پرداختن به «چه گفتن » باعث گردیده که در عمل کتاب پهلو به پهلوی شعر حرکت کرده ونتواند در انتقال مفاهیم به خواننده موفق باشد.
خلاصه ماشینی:
همين عامل يعني تلاش در جهت «آرايش لعبتان شيرين شمايل » سخن از ناحيه نويسنده با تکيه بر « مشاطه ي چرب دست فکرت »باعث گرديده است که ، برجستگي لفظ بر معنا در اين کتاب به وضوح مشخص باشدو مخاطب نيز در مسير مطالعه ي اين اثر در دالان پر رنگ و زرق و برق لعبتان شيرين شمايل کتاب متحير بماند به گونه اي که اين تحير او را از دريافت معنا در بسياري از قسمت هاي کتاب محروم مي سازد و ما را بر آن مي دارد که در نقداين اثر از زيبا شناسي آن سخن بگوييم و مگر جايي که خالق يک اثربر مشاطه گري خود در آرايش سخن فخر مي ورزد مي توان جز از معيار زيبا شناسي به نقد آن اثر نشست ؟ بنابراين با توجه به برجستگي لفظ در کتاب مرزبان نامه بر معنا از اين منظر ديگر نگاه ما بعنوان ناقد-بر خلاف تمام نقدهاي گذشته از اين کتاب –به سمت نويسنده ي اثر مذکور يا مخاطب آن نيست ونمي توان در اين نوشته تنها به بيان گزاره هاي شاعرانه در وصف نويسنده ي کتاب آن هم بنام نقد اثر اکتفا کنيم به عبارتي ديگر آنچه در اين نوع از نقد در حوزه ي بررسي نثر مرزبان نامه و ديگر آثار ادبي مشابه بر جسته مي شود صورت عيني زبان و زبان نا آشنا براي مخاطب مي باشد.