چکیده:
ممیزی کتاب در ایران ، فرآیندی است که طی آن ، ناشران کتاب های خود را پیش از انتشار برای بررسی و صدور مجوز به اداره ممیزی وزارت ارشاد می فرستند و ممیزان پس از بررسی ، یا آن را غیرقابل چاپ اعلام می کنند یا مواردی را برای حذف ، تعدیل یا تغییر پیشنهاد می دهند یا آن را بدون تغییر، قابل چاپ می دانند. ناشران نیز با اعمال اصلاحات احتمالی ، کتاب را چاپ می کنند. این فرآیند در ذات خود امری پسندیده است و تقریبا در تمام کشورهای دموکراتیک و غیردموکراتیک اعمال می شود. در کشورهای اروپایی چاپ کتاب های برهنه نگاری ممنوع است و در برخی کشورهای آسیایی چاپ کتاب هایی که مخل امنیت عمومی و اعتقادات عمومی جامعه باشد، جرم محسوب می شود. نداشتن یک سازوکار مشخص در ممیزی و اعمال آن به صورت سلیقه ای منجربه ایجاد مشکلاتی برای نویسندگان و متصدیان بازار چاپ و نشر می شود؛ ازآن جمله ایجاد بازار سیاه کتاب که در آن کتاب های برخی نویسندگان به صورت ممنوع و افست توسط فروشندگان خیابانی کتاب به فروش می رسد. تاکنون تحقیقات و مقالات متعددی درخصوص ممیزی کتاب در ایران نوشته شده است ولی در این نوشتار کوتاه تلاش می شود ممیزی کتاب از منظر دو گروه کتاب فروشی های رسمی و غیررسمی بررسی شود. در این نوشتار پس از مروری کوتاه بر تاریخچه ممیزی نکات مهمی که از زبان کتاب فروشی های رسمی و غیررسمی بیان شده است ، ذکر می شود. به نظرمی رسد که فهم ممیزی و محاسن و معایب آن از دیدگاه کسانی که به صورت مستقیم با آن درگیر هستند می تواند کمک زیادی به حل معضل بازار سیاه یا زیرزمینی کتاب بکند.
خلاصه ماشینی:
"این نوع کتاب ها جای خاصی برای خود در این بازار یافتند و در عوض برخی کتاب ها پس از سال ها انتظار برای چاپ در خارج از کشور به چاپ رسیدند؛ مثل آثار ایرج میرزا، عبید زاکانی و گلشیری که بدین ترتیب سود ناشی از فروش آن ها نیز به جیب ناشران و فروشندگان خارجی می رود.
مصاحبه شوندگان درخصوص علت تمایل مردم به خرید کتاب های جلد سفید از بازار سیاه کتاب عنوان کرده اند که پایین بودن کیفیت این نوع کتاب ها منجر شده که قیمت ارزان تری نسبت به نسخه های مشابه خود داشته باشند و همچنین این کتاب ها به علت چاپ غیرقانونی بدون ممیزی اند؛ بنابراین ، بسیاری از خوانندگان که بیشتر به محتوای کتاب اهمیت می دهند نه به کیفیت کاغذ یا چاپ آن ، این کتاب ها را ترجیح می دهند.
درنهایت پس از کنکاش در میان کتاب فروشان و دست فروشان آنچه به نظر به عنوان پیشنهادهای مفید می تواند مطرح شود تا آثار سوءممیزی را ازبین ببرد و سبب رونق بازار کتاب و ازبین رفتن بازارهای سیاه در این حوزه شود موارد زیر است : تصمیم گیری صحیح دولت در حوزه ممیزی و تعیین سازوکاری دقیق و عقلانی برای جلوگیری از اعمال سلایق شخصی بر روی آثار نویسندگان استفاده از تبلیغات و معرفی کتب خوب در رسانه های پرمخاطب (با همکاری ناشران و دولت ) اجرای طرح هایی با هدف کاهش قیمت کتاب (مثل طرح عیدانه ) و اعمال سیاست های کلی به منظور کاهش قیمت کتاب پیگیری سیاست های بلندمدت به منظور رونق کتاب خوانی"