چکیده:
براساس تحقيق هاي انجام شده، پروژه هاي صنعت نفت و گاز، به طور عام، و بخش بالادستي آن، به طور خاص، داراي پيچيدگي ها و عدم قطعيت هاي بسياري است و، از اينرو، سرمايه گذاري در اين پروژه ها با ريسك بالايي همراه است. هرچند امروزه استفاده از روش ها و تكنيك هاي ارزيابي و مديريت ريسك با توجه به پيشرفت هاي سخت افزاري و نرم افزاري بسيار متداول شده است ولي هنوز تحقيقات قبلي نتوانسته اند ديد جامعي نسبت به ريسك هاي بالادستي نفت و گاز ارائه نمايند. اهميت اين پروژه ها در اقتصاد ايران و لزوم سرمايه گذاري هاي انبوه در بخش بالادستي نفت و گاز كشور، شناسايي ارزيابي و اولويت بندي ريسك هاي بخش بالادستي نفت وگاز را، به صورت روشمند و ساختاريافته، ضروري مي كند. از اينرو، در اين تحقيق با استفاده از قالب ساختار شكست ريسك مبتني بر راهنماي پيكره دانش مديريت پروژه (PMBOK) و با استفاده از طبقه بندي و تفكيك PEST ريسك هاي بالادستي نفت و گاز با روش كتابخانه اي و توصيفي شناسايي و طبقه بندي شده اند. بر اين اساس 60 ريسك شناسايي و در 4 دسته طبقه بندي شده است كه در مرحله بعد با استفاده از تكنيك تاپسيس اولويت بندي شده اند. نتيجه تحقيق نشان داد كه علاوه بر گستردگي و تنوع ريسك هاي پروژه هاي بالادستي، اولويت بندي صورت گرفته كه براساس سطح 3 ساختار شكست ريسك انجام شده است، ربسك هاي ناهمگون را از سطوح دو و يك را شامل مي شود كه اين مسئله ضرورت دقت در انتخاب ابزارهاي مديريت ريسك مناسب براي مواجهه با اين ريسك ها را دوچندان مي كند.
According to researches, oil and gas projects generally and upstream projects of them especially include a lot of complexities and uncertainties, which lead to an increase in the risk of these field investments. Despite, using risk management methods and techniques, with applying hardware and software developments, has become more popular, recent researches have not been able to provide the comprehensive view of oil and gas upstream risks. As respects to the important role of these projects for Iran economy and necessity of mass investments in the oil and gas upstream sector, it is necessary to identify, assess and prioritize the oil and gas upstream risks methodically and structurally. In this study, with using risk break down structure framework based on Project Management Body of Knowledge (PMBOK) and PEST Classification, the oil and gas upstream risks would identify and classify with a documentary method. The study identifies 60 risks and classifies them into four classes, which have been used in next step for prioritizing by TOPSIS technique. The results with prioritizing based on third risk breakdown structure level, show that as well as the diversity of and variety of upstream projects risks, there are the heterogeneous risks from first and the second risk breakdown structure level. These results emphasize on selecting precise and appropriate tools to the management of risks.
خلاصه ماشینی:
از اين رو، در اين تحقيق با استفاده از قالـب سـاختار شکسـت ريسک مبتني بر راهنماي پيکره دانش مديريت پروژه (PMBOK) و با استفاده از طبقـه بنـدي و تفکيـک PEST ريسک هاي بالادستي نفت و گاز با روش کتابخانه اي و توصيفي شناسايي و طبقه بندي شدهاند.
در مجموع، مهم ترين و مؤثرترين ريسک هـاي موجـود در پـروژههـاي لـرزهنگـاري اکتشـاف و توسعه صنعت نفت و گاز کشور به ترتيب اولويت کدامند؟ با بهرهگيري از روش تحليل مؤلفه هاي اصلي به منظور تعيين وزن هر يک از مؤلفه ها و متغيرهاي ريسک هاي هشت گانه (شامل ريسک طراحي، ريسک مديريت پروژه، ريسک هاي HSE، ريسک مالي، ريسک اخذ مجوز، ريسک سازماني، ريسک هاي قانوني و سياسي و ريسک عملياتي) احتمال وقوع هر يک از گويه ها در ميزان اثر (اهميت ) ضرب گرديده و ميانگين آن متغيرها تحت عنوان ميانگين تعديل شده يا وزن ريسک به دست آمده است .
به منظور بررسي مهم ترين و مؤثرترين ريسک هاي موجود در پروژههاي لرزه نگاري اکتشاف و توسعه صنعت نفت و گاز کشور به ترتيب اولويت و با توجه به اهداف چهارگانه مديريت پروژه شامل زمان، هزينه ، محدوده و کيفيت از آزمون ناپارامتري فريدمن استفاده شده و نتايج به صورت اولويت بندي ريسک هاي هشت گانه فوقالذکر براي هريک از اهداف چهارگانه مذکور گزارش شده است .
٨. نتيجه گيري در اين تحقيق با استفاده از روش شناسي دو مرحله اي مبتنـي بـر سـاختار شسـکت ريسـک (RBS) کـه در راهنماي مديريت پروژه پيکره دانش مديريت پروژه (PMBOK) ارائه شده است و، همچنين ، بـا اسـتفاده از ماتريس ريسک و تکنيک تاپسيس (TOPSIS)، ريسک هاي بخـش بالادسـتي نفـت و گـاز شناسـايي، طبقه بندي، ارزيابي و رتبه بندي شدهاند.