چکیده:
یکی از مسائلی که در اغلب جنگها رخ میدهد، بهاسارت درآوردن نیروهای طرف مقابل است. حقوق بشردوستانه بهعنوان شاخهای از حقوق بینالملل معاصر اسلامی از دیرباز به بحث رفتار با اسرا پرداخته است. بررسی تطبیقی حاضر در مجموعۀ مقررات و حقوق جنگ نشان میدهد که کنوانسیونهای چهارگانۀ 1949م ژنو و پروتکلهای الحاقی 1977م به آنها با قواعد حقوق بشردوستانۀ اسلامی دارای همسویی بالایی است. این موضوع، مبتنی بر این فرض است که قواعد و مقررات مربوط به رفتار با اسرای جنگی در حقوق بشردوستانۀ اسلامی هم وجود دارد. دقت در مجموعۀ مقررات و حقوق جنگ معاصر نشاندهندۀ این است که عمق رفتار با اسرای جنگی در حقوق بشردوستانۀ اسلامی، وسیعتر، عمومیتر و بشردوستانهتر از آن چیزی است که حقوق بینالملل معاصر بهآن دست یافته است.
خلاصه ماشینی:
در مقالۀ حاضر با درنظر گرفتن اين فرض که قواعد و مقررات در خصوص رفتار با اسـراي جنگي در حقوق بشردوستانۀ اسلامي وجود دارد، سعي بر آن است به بررسي تطبيقي حقـوق بشردوستانۀ اسلامي با کنوانسيون هاي چهارگانۀ ژنو، از رهگذر روش هاي توصيفي، کيفي و بـا استفاده از منابع کتابخانه اي بپردازيم و درنهايت به پرسش هاي زير پاسخ دهيم : ميان حقوق بشردوستانۀ اسلامي و کنوانسيون هاي چهارگانۀ ژنو در رفتار با اسراي جنگي چه ميزان همسويي وجود دارد؟ و به عنوان پرسش فرعي، آيا ميتوان گفت که عمدة قواعـد و مقررات حمايتي معاصر ريشه در همان دستورات و تعاليم اسلامي دارد؟ در پاسخ به اين پرسش ها، فرضيۀ ما اين است که کنوانسيون هاي چهارگانۀ ١٩٤٩م ژنـو و پروتکل هـاي ١٩٧٧م الحـاقي بـه آن بـا اصـول و قواعـد حقـوق بشردوسـتانۀ اسـلامي داراي همسويي بالايي است و همچنين بعضي از اين مقررات معاصر، ريشـه در حقـوق بشردوسـتانۀ اسلامي دارد.
اين قاعـده کـه رزمنـدگان درگيـر در عمليـات جاسوسي حق برخورداري از وضعيت اسير جنگي را ندارند و ميتوان آنان را محاکمه کرد، در پروتکل الحاقي اول به کنوانسيون هاي ژنو آمده ٢ و يکي از قديميترين قواعد حقوق بين الملـل 3 عرفي است .
همان طور که مشاهده شد، فرايند آغاز اسارت و اهداف آن و همچنين شـرايطي کـه يـک فرد بايد داشته باشد تا به عنوان اسير تلقـي شـود و از امتيـازات مربوطـه برخـوردار شـود، در حقوق بشردوستانۀ اسلامي و کنوانسيون هاي چهارگانۀ ژنو داراي تشابهات فراواني است .