چکیده:
یکی از اشکالات عمده در حوزهی نقد ادبی امروز ایران، بی شک نبود اتفاق آرا بر سر استفاده از اصطلاحات است. نقیضه که به نظرمی آید اصطلاحی پذیرفته شده در برابر پارودی است، در پژوهشهای مختلف با اصطلاحات گوناگونی نام بردهمی شود که گاه هیچ ارتباطی به نقیضه ندارد. از سوی دیگر، اصطلاحات مهمی چون پاستیش و گروتسک و ارتباط آنها با پارودی نادیده انگاشته شده است. مقالة پیشِ رو، تلاش در جهت بررسی تطبیقی اصطلاحات مربوط به پارودی و نقیضۀ فارسی است زیرا در بسیاری از مواقع، چنان که نمونه هایی از آن ذکر خواهدشد، در تحلیل متون، اصطلاحات مشابه امّا متفاوتی، به جای یکدیگر به کارمی روند. هدف از این مقایسه و تطبیق، روشن شدن حد و مرز اصطلاحات، تعیین معادلهای مناسب و نهایتاً رسیدن به وحدت و اجماع در نقد و تحلیل متون ادبی است. به مناسبت نیز در برابر هرکدام از اصطلاحات، متنی به اجمال معرفی می شود تا مصداق روشنی برای هرکدام از این اصطلاحات باشد. رویکرد تطبیقی این مقاله در شناخت بهتر معانی اصطلاحات و متون مرتبط به آنها و در نتیجه تحلیل درست آنها، مفید خواهدبود.
خلاصه ماشینی:
"٢- بحث نقیضـــه را اگر یکی از روش ها یا تکنیک های طنزپردازی بدانیم ، در یک تعریف کلی، به معنای دســـت بردن در محتوا و شـــکل یک اثر یا ژانر ادبی و تغییر اغراض جدی آن به طنز اســت اما مهم ترین اصــطلاحاتی که گاه معادل نقیضــه و یا نوعی از نقیضــه به شــماررفته اند، شامل این موارد است : نظیره ، تضمین ، جواب ، استقبال و تزریق .
از این رو، اصطلاح نظیره نویسی، ناظر بر تقلید آثار پیشــین و بازآفرینی آنهاســت و بیشــتر به یک متن بلند نظردارد و به تقلیدهایی که از یک قصــیده یا یک غزل صــورت میگیرد، اطلاق نمیشــود؛ برای مثال ، امیرخســرو دهلوی، «مطلع الانوار» را با تضمین مصرع نخست «مخزن الاسرار»، چنین آغاز میکند: بســــم الله الــرحــمــن الــرحــیــم خطبۀ قدس اســـت به ملک قدیم (امیرخسرو دهلوی،١٣:١٣٦٢) شـــباهت میان مطلع الانوار و مخزن الاســـرار، به عنوان یکی از نمونه های نظیره نویســـی، نشــان میدهد که در نظیره نویســی، با شــبکه ای آشــکار از روابط بینامتنی مواجه هســتیم که برخلاف نقیضـــه ، کاملا جدی و با دو هدف ، تجلیل از اســـلاف و اثبات توانمندی شـــاعر نظیره گو، تولید شـــده اند.
٢-٢-٤- تضمین تضمین یکی از پرکاربردترین صنایع ادبی ماست ؛ در این صنعت ، کلام و سخن شاعر یا نویســـندة دیگر، با کمترین تغییری مورد اســـتفاده قرارمیگیرد اما همین صـــنعت ، گاه با اصطلاح نقیضه درهم آمیخته شده است ؛ برای مثال ، حسین مستشار نیا در کتاب «تضمین در شعر فارسی»، بسیاری از نمونه های نقیضه را تحت عنوان تضمین مطرح کرده است ."