چکیده:
فيزيك كوانتوم بر مبناي اصل عدم تعين و پيش بيني ناپذيري در حوزه اتمي بنا شده است. پس از ظهور اين فيزيك، برخي تلاش كردند تا برخي لوازم فلسفي و ديني را از اين فيزيك استفاده كنند. بي پايه شدن اصالت واقع، از بين رفتن اعتبار اصل عليت و از بين رفتن اعتبار اصل سنخيت، از جمله لوازم فلسفي اي هستند كه از اين فيزيك گرفته شده اند. واضح است كه اين لوازم فلسفي بر برخي از اعتقادات ديني نيز اثرگذارند. علاوه بر اين لوازم فلسفي، برخي نتيجه اين فيزيك را بي اعتبار شدن برهان نظم و بعضي ديگر اين فيزيك را راهي جديد براي اثبات خداوند دانسته اند. همچنين فيلسوفان مومن و خداباور نتايجي ديني نظير اثبات اختيار آزاد و اثبات مشيت و قيوميت خداوند را از اين فيزيك اخذ كرده اند. در اين مقاله ضمن بررسي اين لوازم، اين نتيجه پذيرفته شده است كه اين فيزيك هيچ لازمه خاص فلسفي يا ديني اي ندارد.
خلاصه ماشینی:
"برای نمونه نوشت : درحالی که درواقع تنهاپیش بینی پذیری امورطبیعی ازدست رفته بود،نه اصل علیت ؛زیرا فیزیک کوانتوم هم اگرچه روابط میان این اجزای اتمی رانامتعین می داند،هرگزقایل به این نیست که این اشیابدون علت ازعدم خلق شده اند.
پیش بینی ناپذیری ذرات اتمی رامی توان لازمة ذاتی اتم دانست واین به معنای نفی علیت نیست ،بلکه این بدان معناست که صورت نوعیة اتم هااین اقتضاراداردکه قوانین ثابتی درقلمرو آن حاکم نباشد،امادرهرصورت ذات آن اتم ،نیازمندعلتی است وآن علت هم نیازمندعلت ؛تا به علة العلل وواجب الوجودبرسیم ؛ ٤.
نتیجه ای که ازاین مطلب می خواهیم بگیریم این است که فیزیک کوانتوم نهایتااثبات می کند که چون نمی توانیم روابط سنخی میان پدیده های مادی رابه طورکامل کشف کنیم ،برخی از معرفت های تجربی مادراین حیطه اعتبارخودراازدست می دهند؛واین هرگزبه معنای بی اعتباری اصل عقلی علیت یاسنخیت نیست ،بلکه به معنای بی اعتباری معرفت های تجربی ما دراین حیطه است وبی اعتباری این معرفت های تجربی ،اصلی است که بسیاری ازاندیشمندان دینی وبه ویژه مسلمان آن راپذیرفته اند.
ازاین رومی توان گفت که نه ازفیزیک کوانتوم می توانیم برای اثبات نظراتی فلسفی چون بی پایه شدن اصالت واقع یاازبین رفتن اعتباراصل علیت یااصل سنخیت استفاده کنیم ،نه می توانیم نتایجی دینی نظیراثبات اختیارآزادیااثبات مشیت وقیومیت خداوند بگیریم ونهایتانه می توانیم نتایجی الحادی نظیربی اعتبارشدن اعتباربرهان نظم راازاین فیزیک اخذکنیم ."