چکیده:
سازمان فضایی یا ساماندهی همگن توسعه ی فضا، یکی از دغدغه های بنیادی سیاست مداران و برنامه ریزان در مقیاس های گوناگون ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای است . برنامه ریزی، ارتباط و جریان های میان سکونتگاه ها به - ویژه در مناطق مرزی، نیاز به سازماندهی فضایی را برای نواحی روستایی به وجود میآورد تا مسائل کلان و ملی، همچون موضوعات امنیتی را بتوان دقیق تر و کارآمدتر سامان دهی کرد. با توجه به چنین اهمیتی، پژوهش پیش روی، کوشیده است تا سطح توسعه ی فضایی دهستان های مرزی استان خراسان جنوبی را مطالعه کند. در پژوهش پیش رو، ٢٣ شاخص از شاخص های توسعه ی فضایی واکاوی شده است . پژوهش ، از لحاظ روشی علی - مقایسه ای است و با بهره گیری از روش شباهت به گزینه ی ایده آل (تاپسیس ) و روش آنتروپی به بررسی آمایشی ١١ دهستان از مجموع دهستان های مرزی استان خراسان جنوبی پرداخته است . نتایج این پژوهش ، نشان از آن دارد که دهستان "مود"، در بالاترین سطح برخورداری نسبت به دیگر دهستان های مورد مطالعه قرار دارد. از لحاظ توسعه ی شاخص های اقتصادی- اجتماعی، آموزشی- فرهنگی، بهداشتی- درمانی و شاخص های زیربنایی، ٦ دهستان شامل درح ، مومن آباد، میغان ، بندان ، شوسف و گزیک بعنوان دهستان های نیمه برخوردار و چهار دهستان به ترتیب شامل قهستان ، میاندشت ، نهارنجان و عرب خانه به عنوان دهستان - های محروم شناسایی شدند. از این رو، به نظر میرسد که سازمان فضایی در میان دهستان های مرزی استان خراسان جنوبی، به شدت نامتوازن و نامتجانس است .
When unbalanced spatial dispersion of developmental indicators increase, unbalanced distribution of facilities and population will dramatically increase too and meanwhile the increase of centralization of indicators in regions that suffer from centralization of facilities and population will lead to population and facilities movement from deprived regions and this will increase unbalanced spatial-geographical dispersion. So, achieving sustainable development of human force is impossible. For achieving sustainable development as the ultimate goal of planning, the first step is studying and recognizing the current situation and the level of distribution of facilities in regions as a starting point for achieving development. Planning which its goal is sustainable development in settlements especially in border regions, needs spatial organization in rural regions to organize macro and national issues including national security issues more precisely and more efficiently. Therefore, in this study compatibility or incompatibility in spatial dispersion of development pattern in South Khorasan villages are evaluated and classified regarding some indicators such as infrastructure, social-economic, education and culture, and health. According to the results of this study, it seems that spatial organization in border counties and villages located in South Khorasan is extremely unbalanced and incompatible.
خلاصه ماشینی:
"فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال چهارم ، شماره ٤، پیاپی ١٤ 161 یپی جدول شماره (٥): ماتریس مقادیر اولیه مربوط به شاخص های آموزشی- فرهنگی در دهستان های مرزی خراسان جنوبی دهستان /شاخص اماکن ورزشی دبستان پسرانه دبستان دخترانه مدرسه ی راهنمایی دخترانه مدرسه ی راهنمایی پسرانه دبیرستان پسرانه دبیرستان دخترانه کتابخانه گزیک 1 1 1 1 1 1 1 1 میاندشت 0 1 1 0 1 0 1 0 میغان 0 1 0 1 1 0 0 0 شوسف 1 1 1 1 1 1 1 0 نهارنجان 0 1 1 1 0 0 0 0 بندان 1 1 1 1 1 0 0 0 مومن آباد 0 1 1 1 1 1 1 0 قهستان 0 1 0 1 1 1 1 0 درح 2 1 1 1 1 1 1 1 مود 2 2 2 3 3 1 1 2 عرب خانه 0 1 1 1 0 0 0 0 منبع : سالنامه ی آماری استان خراسان جنوبی، ١٣٩٢ در ارتباط با شاخص های آموزشی و فرهنگی، بر خلاف شاخص اجتماعی و اقتصادی، هیچ دهستانی تسلط توسعه ای کامل بر دیگر دهستان ها ندارد و شاخص های شباهت به دست آمده ، بسیار نزدیک به هم است ."