چکیده:
زوﺟﯿﺖ و اﺛﺒﺎت آن ﯾﮑﯽ از دﻋﺎوی ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح در دادﮔﺎه ﻫﺎ ی ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ. اﯾﻦ دﻋﻮی ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮑﯽ از زوﺟﯿﻦ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻋﻠﯿﻪ دﯾﮕﺮی ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد و از آن ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن رواﯾﺖ »اﻟﺒﯿﻨﻪ ﻋﻠﯽ اﻟﻤﺪﻋﯽ و اﻟﯿﻤﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻣﻦ اﻧﮑﺮ« ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﺪﻋﯽ ﺣﻘﯽ ﺑﺮ دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ادﻋﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺪد دﻻﯾﻞ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﺛﺒﺎت آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺴﺎﺋﻞ از ﺟﻤﻠﻪ زﻧﺎ ﮐﻪ در ﺷﺮع ﻣﻮرد ﻣﺬﻣﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺛﺒﺎت آن ﺑﺮای ﻃﺮﻓﯿﻦ آﺛﺎر ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ در ﭘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﻣﺴﺌﻠﻪ زوﺟﯿﺖ و اﺛﺒﺎت آن از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ در ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻫﺮ دو ﻋﻠﻢ ﺑﺤﺚ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زوﺟﯿﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت اﺳﺖ؟ و اﯾﻨﮑﻪ راﻫﮑﺎر ﻫﺎی اﺛﺒﺎت آن در ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﮐﺪاﻣﻨﺪ؟ ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻘﻬﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺛﺒﺎت زوﺟﯿﺖ از آن ﺟﻬﺖ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺛﺎر ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ در ﻋﻠﻢ ﺣﻘﻮق ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺿﻤﻦ ﻃﺮح اﺛﺒﺎت زوﺟﯿﺖ در ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق، ادﻟﻪ اﺛﺒﺎت آن را در ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق ﻣﻮرد ﺑﺎز ﺧﻮاﻧﯽ ﻗﺮار داده و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﺪﻋﯽ ﮐﻪ در ﺻﺪد اﺛﺒﺎت ادﻋﺎی ﺧﻮد(زوﺟﯿﺖ) ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ادﻋﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ادﻟﻪ ی اﺛﺒﺎت دﻋﻮا ﮐﻪ در ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق در ﺧﺼﻮص اﺛﺒﺎت زوﺟﯿﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ادﻟﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﺷﯿﺎع و اﻗﺮار وﺷﻬﺎدت و ﺳﻨﺪ و ﺳﻮﮔﻨﺪ و اﻣﺎره و ﻗﺮﻋﻪ .
خلاصه ماشینی:
"این دعوی که توسط یکی از زوجین احتمالی علیه دیگری مطرح می شود و از آن جایی که با توجه به مضمون روایت «البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر» هر کس مدعی حقی بر دیگری است باید ادعای خود را به مدد دلایل محکم به اثبات برساند که اثبات آن می تواند از بسیاری از مسائل از جمله زنا که در شرع مورد مذمت قرار گرفته جلوگیری نماید و همچنین اثبات آن برای طرفین آثار حقوقی و مالی فراوانی در پی خواهد داشت.
باتوجه به مطالبی که ذکر گردید ؛ بنابراین زن یا مردی که مدعی رابطه زوجیت هستند ، باید ادعای خود را با استناد دلایل معتبر به اثبات برسانند و در این تحقیق سعی شده است بحث زوجیت را با توجه به ادله اثبات دعوا مورد بررسی قرار دهیم .
اعمال قرعه در اثبات زوجیت ابتدا باید گفت که استفاده از قرعه در مرحله پایین از فیصله دادن تخاصم و دعوا است ؛ بدین معنی که دادرس در صدور حکم ابتدا به دلایل برتر از جمله سند ، اقرار ، شهادت و غیره مراجعه می کند و در صورت عدم وجود آن ها و یا تساوی در بینه سپس به قرعه عمل می نماید .
باید توجه داشت که دلایل گفته شده در رابطه با اثبات زوجیت به ترتیب از درجه اهمیت برخوردارند به این معنا که اول اقرار بعد از آن سند سپس شهود بعد از آن اماره و اگر هیچ کدام از دلایل اثبات وجود نداشت، طرف منکر می تواند با قسم یاد کردن خود را از این ادعا مبرا کند."