چکیده:
استفاده از پیک به عنوان یکی از روش های برقراری ارتباطات دیپلماتیک و ارسال مکاتبات و اسناد دارای ماهیت دیپلماتیک و کیسه دیپلماتیک از دیرباز در بین کشورها مرسوم بوده است. این روش ها در کنوانسیون های چهارگانه حقوق دیپلماتیک که ایران نیز آنها را تصویب نموده به صورت مدون در آمدند و مصونیت ارتباطات دیپلماتیک مورد تاکید قرار گرفت. لیکن در این کنوانسیون ها، در مورد وضعیت حقوقی پیک و کیسه دیپلماتیک، حمایت کافی از این وسایل ارتباطی پیش بینی نشده است . برای رفع این نقیصه،کمیسیون حقوق بین الملل کار خود برای حمایت حقوقی از پیک و کیسه های دیپلماتیک و به عبارت دقیق تر به حمایت حقوقی از کیسه های دیپلماتیک که همراه پیک نیستند را از سال 1980 آغاز و در سال 1989پس از 18 سال پیش نویس طرح مربوط به پیک و کیسه دیپلماتیک باعنوان «طرح کنوانسیون راجع به وضعیت پیک دیپلماتیک و کیسه دیپلماتیک که همراه پیک دیپلماتیک نباشد» را آماده کرد. هدف از تدوین این طرح ایجاد انسجام و تدوین قواعد یکنواخت و قابل انطباق با انواع پیک و کیسه دیپلماتیک بود. این طرح بسیاری از نقایص حقوق موجود در زمینه حمایت قانونی از پیک و کیسه دیپلماتیک، سوء استفاده از این وسایل ارتباطی و مشکلات دیگر را برطرف نمود. لیکن به دلیل تعارض منافع کشورها، علی رغم سال ها تلاش کمیسیون حقوق بین الملل، تصویب این کنوانسیون و اتخاذ رویه ای واحد و یکسان درخصوص پیک ها و کیسه های دیپلماتیک تا کنون، امکان پذیر نشده است.
خلاصه ماشینی:
"کمیسیون حقوق بین الملل پس از اتمام کار خود در مورد این موضوع در سال ١٩٨٩ این اسناد را به مجمع عمومی سازمان ملل فرستاد و توصیه نمود یک کنفرانس دیپلماتیک برای تصویب سه طرح پیش نویس به صورت یک کنوانسیون برگزار شود.
در همین راستا، کمیسیون حقوق بین الملل در پاراگراف ١ ماده ٢٠ طرح پیش نویس خود مقررنمود که «پیک دیپلماتیک ازتفتیش بدنی معاف است »، اما اضافه نمود: این به مفهوم عدم استفاده ازدستگاه فلزیاب یا وسایل (17) دیگردر فرودگاه ها یا سایر نقاط خروج و یا ورود برای مقاصد امنیتی نیست .
باتوجه به نقص کنوانسیون های موجود در زمینه حمایت از کیسه در شرایط غیرعادی، کمیسیون حقوق بین الملل درصدد بر آمد تا این مقررات را در ماده ٣٠ پیش نویس خود تکمیل کند؛ به این صورت که «اگر به دلایل فورس ماژور و یا سایر شرایط استثنائی، پیک دیپلماتیک یا کاپیتان کشتی یا هواپیما که کیسه به او واگذار شده یا هر عضو دیگری از خدمه که نمیتوانند دیگر کیسه را حفظ کنند، دولت پذیرنده و یا ترانزیت باید دولت فرستنده را از این وضعیت با خبر و تا زمان تملک دولت فرستنده اقدامات مناسب برای اطمینان از تمامیت و امنیت کیسه اتخاذ کند.
(٢٦) این پیشنهاد در ماده ٣٦ طرح پیش نویس مطرح و میتواند توازن میان منافع دولت فرستنده که نیاز دارد محتوی کیسه او محرمانه باقی بماند و اسناد و اشیاء در نظر گرفته شده برای استفاده انحصاری رسمی مورد نیاز مأمور را جابه جا کند و نیاز دولت پذیرنده و یا دولت ترانزیت که امنیت در قلمرو او برقرار شود را ایجاد میکند."