چکیده:
کتاب «شازده احتجاب »، به قلم هوشنگ گلشیری ، توجه بسیاری از تحلیل گران ادبی و منتقدان را به سوی خود جلب کرده و در این رابطه مقاله های متعددی در نشریات علمی - پژوهشی به چاپ رسیده و دو کفّة خوانش تحلیل گر و تحلیل ، بدنه نقدهای ارائه شده را تشکیل داده است . بررسی زوایای مختلف این اثر از منظر نقد و نظریه های ادبی ، علاوه بر ایجاد آشنایی مفید با دیدگاه های متنوع و مرتبط ، قابلیت های این کتاب را در اجرا و پذیرش مباحث نظری نمایان ساخته است . در بررسی های ادبی ، مطالعة دقیق متن منتخب و منابع مرتبط با آن ضروریست و زمانی تحلیل سودمند خواهد بود که مبتنی بر اصول علمی دقیق باشد. با توجه به این امر، هفت مقالة علمی - پژوهشی مرتبط با شازده احتجاب با موضوعیت واحد، سطح علمی برابر و همگونی تقریبی محتوا، انتخاب و عملکرد پژوهشگران در این حوزه ارزیابی شده است . بررسی فرم ، ساختار و محتوای مقاله های منتخب در حوزة این پژوهش قرار دارد که با هدف نقدپژوهی و تبیین نقاط قوت و ضعف احتمالی موجود انجام گرفته است . یافته ها نشان می دهد در فرم و ساختار اکثر مقاله ها ضعف های قابل ملاحظه ای وجود دارد و نقطة قوت این مقالات در تحلیل های محتوایی است . به علاوه برخی مقالات شایستگی های نوشتار علمی - پژوهشی را نداشته اند. برای حل ّ این مهم ، ضروری است که مسئولان نشریات ، خصوصا داوران در رویکردها و عملکردهای خویش بازنگری داشته باشند.
Khaqani sharvani excels all writers of qasida in Persian literature. Despite useful researches carried out on his style of poetry and the events took place at the time when he lived، there remain unknown aspects and a lot of ambiguous points which need to be addressed in this field. Some of the ambiguities stem from the comments، not so reliable، of the pioneer biographers and repeating them in recent biographies. These external evaluations have caused the popularity of some incorrect information among literary men and even in sources of research on khaqani. Surveys indicate that no independent study has been done concerning the necessity for reviewing comments and words of biographers in the area of research on khaqani. Hence، the present study focusing on the internal evaluation method (works-based) based on khaqani's words and hints in his Divan، Tohfat- ul Iraquein and Monsha'at examines the works of biographers in the area of research on khaqani in order to reveal the extent of innovation and impression as well as the veracity of the contents of this kind of literary works. The present study presents both the results of research on khaqani and evaluation of Persian biographers and some ancillary information which can be considered important; the ancillary results of the study will be useful in textology of works such as Tarikh-e Gozideh.
خلاصه ماشینی:
"(پاینده ، ١٣٩٣، ص ٣٥٢) نویسنده در این مقاله قصـد دارد تکنیک های روایی را در شازده احتجاب بررسـی کنـد کـه بـه نـوعی در زیـر مجموعـة روایت شناسی می گنجد؛ اما مسیر بررسی نویسـنده از نقـد سـاختارگرایانه بـدون هـیچ توجیهی به سوی نقد روانکاوانه و مفهوم سیال ذهن منحرف شده است .
(همـان ، صـص ٢٦-٢٥) در قسمت نهایی مقاله نویسنده انواع شخصیت هـا را در مـتن بـر اسـاس درونگرایـی و برون گرایی معرفی می کند(همان ، صص ٣٢-٣٣) اما فکت و مصداقی برای اثبات مـدعای خود از صفحات کتاب «شازده احتجاب » ذکر نمی کنـد بـرای نمونـه : «دیگـر زنـان ایـن داستان مانند مادر شازده ، مادربزرگ و عمه هایش -در سطحی که نشان داده شده اند - و منیر خاتون برونگرا هسـتند.
(همـان ، ص ٥٩) تازگی و روشنی مسئلة تحقیق ، نقش و ضـرورت موضـوع در توسـعة دانـش و رسایی عنوان و تناسـب آن بـا محتـوا اهمیـت دارد(فتـوحی ، ١٣٨٥، ص ٢٠٧) حـال بـا آشفتگی که در این نقد دیده می شود، پیروی نکـردن از یـک نظریـة خـاص و آمیخـتن نظریه ها با هم و عدم تحلیل منطقی در توالی موضوعات مطرح شده ، گره ای ساخته کـه بازکردن آن برای مخاطب دشوار و ملال آور است و البته نکتة قابل توجه ایـن جاسـت که رویکرد نقد مقاله صرفا در عنوان مشـخص شـده و بـا مـتن مقالـه بـه شـکل کامـل همخوانی ندارد."