چکیده:
آموزش نهجالبلاغه به عنوان یکی از شاخههای مهم متون اسلامی در قالب واحدهای درسی اصلی و اختیاری، بیش از سه دهه در دانشگاههای ایران مورد توجه قرارگرفتهاست. یکی از شیوههای مطرح و تقریبا سنّتی آموزش این متن عظیم، بیان آموزههای دینی، معرفتی، اعتقادی و تربیتی نهجالبلاغه است. این در حالی است که نهجالبلاغه در تقسیمبندی متون، یکی از شاخههای مهم متون ادبی شناخته میشود؛ لذا، توجه به جنبههای ادبی آن امری ضروری در آموزش است، زیرا استادان میتوانند با استفاده از روشهای کارآمد و نوین تدریس، مهارتهایی همچون صحیحخوانی، درک و فهم معنایی، ذوق ادبی و تشخیص ویژگیهای سبکی حضرت علی (ع) را در دانشجویان افزایش دهند. امروزه، نظریهپردازان و متخصصان آموزش متون ادبی، راهبردهای کارآمدتری را برای آموزش نهجالبلاغه ارائهدادهاند که نهتنها به آموزش آموزههای محتوایی آن اهمیت میدهد، بلکه ادبیّت این متن عظیم ادبی را نیز پوشش میدهد. از این رو، جستار حاضر درصدد معرفی این راهبردها و میزان اجرای آنها در دانشگاههای تهران است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار اصلی آن را پرسشنامه محقق ساخته است. برخی از مهمترین یافتههای پژوهش نشانداد که نهجالبلاغه در دانشگاههای تهران به عنوان یک متن ادبی تدریس نمیشود و بیشتر به مسائل محتوایی آن توجه میشود.
Teaching “Nahj al-Balaghah” as one of the major branches of Islamic literature has been considered in Iranian universities for more than three decades in form of compulsory and optional course. One of the common and almost traditional teaching methods of this great text is to express its religious teachings and the underlying wisdom، faith and educational points. Nahj al-Balaghah is known as an important branch of the Arabic literature in classification of the texts، so paying attention to the literary aspects of “Nahj al-Balaghah” is essential in its teaching. This is because with the help of efficient and modern teaching methods، the professors can increase the student’s skills like proper text reading، semantic understanding، literary taste and recognizing stylistic features of Imam Ali’s (pbuh) speech.
Today، theorists and specialists in the field of literature teaching have offered effective strategies for teaching “Nahj al-Balaghah”، which both consider teaching its content and cover the literature of this great text. Thus، the present study seeks to introduce these strategies and find out to what extent they have been implemented in Tehran universities.
The main tool in this descriptive-analytical research is a questionnaire. Some of the most important findings of the present research show that “Nahj al-Balaghah” is not taught as a literary text in the universities، but rather its contents are considered and paid attention to.
خلاصه ماشینی:
این در حـالی اسـت کـه نهج البلاغه در تقسیم بندی متون ، یکی از شاخه های مهم متون ادبی شـناخته مـی شـود؛ لذا، توجه به جنبه های ادبی آن امری ضروری در آموزش است ، زیرا استادان می توانند با استفاده از روش های کارآمد و نوین تدریس ، مهارت هایی همچون صـحیح خـوانی ، درک و فهم معنایی ، ذوق ادبی و تشخیص ویژگی های سبکی حضرت علی (ع ) را در دانشجویان افزایش دهند.
استادان رشتۀ زبان و ادبیات عرب بر آن اند که در تدریس خـویش ، بـه راهکارهـای مربوط به دادن اطلاعات پیش زمینه ای ، صحیح خوانی متن نهج البلاغه ، شرح تفصـیلی ، بیـان مسائل زیبایی شناسانه و تشخیص ویژگی های سبکی نهج البلاغه توجه دارند.
٢. استادان رشتۀ علوم قرآن و حدیث بر این نظرند که در تدریس خویش به راهبردهای مربوط بـه دادن اطلاعـات پـیش زمینـه ای ، صـحیح خـوانی ، شـرح تفصـیلی ، بیـان مسـائل زیبایی شناسانه و بیان ویژگی های سبکی نهج البلاغه کمتر توجه دارند.
٤. دانشجویان سه رشته بر آن اند که استادان آن ها در تدریس این درس ، به راهبردهـای مربوط به دادن اطلاعات پیش زمینه ای ، صحیح خـوانی مـتن نهـج البلاغـه ، دریافـت مسـائل زیبایی شناسانه و بیان ویژگی های سبکی آن توجه چندانی ندارند.
دانشجویان گروه علوم قرآن و حدیث و درس تفسیر موضوعی نهج البلاغه نیز در حد متوسط معتقد به اجرای این دو راهبرد توسط استادان خود بودند.