چکیده:
اطلاع رسانی و آگاهی بخشی از رسالت های برجسته ی رسانه های ارتباط جمعی است و مستندهای سیاسی و اجتماعی یکی از قالب های تاثیرگذار در انجام این وظیفه ی اساسی به ویژه بر روی قشر جوان و تحصیل کرده می باشد؛ لذا هدف اصلی این مقاله که بر اساس یک پژوهش علمی نگاشته شده است ، بررسی دیدگاه دانشجویان علوم ارتباطات در خصوص برنامه های مستند سیاسی و اجتماعی سیمای جمهوری اسلامی با تاکید بر رویکرد استفاده و رضامندی است.روش انتخاب شده برای این تحقیق پیمایش می باشد و جامعه آماری آن دانشجویان علوم ارتباطات دانشکده ی علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی و دانشکده ی صدا و سیما می باشد. در این تحقیق پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات بین افراد نمونه جامعه آماری توزیع گردید و در نهایت پرسشنامه جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج تحقیق نشان می دهد، حدود 57درصد دانشجویان از برنامه های مستند سیاسی اجتماعی به طور متوسط استفاده می کردند. همچنین ، حدود 42 درصد دانشجویان میزان رضایت کمی نسبت به برنامه های مستند ابراز داشته اند. با توجه به ابعاد رضایت از دیدگاه مک کوئیل ، بلامر و براون از رسانه که مبتنی بر چهار نیاز سرگرمی، روابط شخصی، هویت شخصی واطلاعاتی است ، نیاز اطلاعاتی، توسط برنامه های مستند سیاسی اجتماعی،تا حد زیادی برآورده شده ،اما سایر نیازها به میزان کمی برآورده شده است. بنابراین برنامه های فوق بیشتر قادر به برآورده ساختن نیازهای اطلاعاتی (37 درصد زیاد) دانشجویان بوده است. از دیگر یافته های تحقیق می توان به نوع دیدگاه پاسخگویان نسبت به برنامه های مستند اشاره کرد؛ که28.8 درصد منفی، و 26.5درصد مثبت،44.8درصد بینابین بوده است. بنابراین اکثریت دانشجویان دیدگاه بینابینی نسبت به برنامه های مستند داشته اند.
خلاصه ماشینی:
"بنـابراین مسئله ی اصلی تحقیق ، با نگاهی به رویکرد استفاده و رضامندی و پرداختن به دیـدگاه مخاطبان در خصوص مستندهای سیاسی و اجتماعی این است که دانشجویان به عنوان یکی از گروه های اجتماعی مهم که مخاطب برنامه های تلویزیونی هـم هسـتند و علـی الظاهر باید از برنامه های جدی و آموزنده مثل مستندها نسـبت بـه سـایر افـراد توجـه بیشتری داشته باشند چه دیدگاهی نسـبت بـه برنامـه های مسـتند سیاسـی و اجتمـاعی دارند؟ بنابراین با در نظر گرفتن جنبه های گوناگون فراینـد اسـتفاده و رضـامندی ایـن تحقیق به بررسی انگیزه های دانشجویان برای استفاده از برنامه های مذکور و رضامندی حاصل از آن میپردازد.
همان طور که قبلا اشاره شد "رضایت " یکی از مباحث مهم رویکرد استفاده و رضامندی اسـت ، اساس این رویکرد، ارضای نیازهای اجتماعی و روان شـناختی افـراد اسـت و رسـانه های جمعی از این طریق با منابع دیگر رقابت میکنند این رضایت میتواند از محتوای یک رسانه یا از یک نوع برنامه یا از زمینه ی اجتماعی که در آن رسانه استفاده میشود مثلا تماشای تلویزیون همراه با خانواده بدست آید (١٩٧٤, Katz,Blumerj ) بنابراین با توجه به این مباحث ، کسب رضایت مخاطب با موفقیـت رسـانه ای در ایـن دنیـای رقابتی رسانه ها اهمیت بسزایی دارد که مطابق یافته های تحقیـق هـم کسـب رضـایت دانشجویان از برنامه های مستند سیاسی، اجتماعی در گرو رضایت از محتوای برنامـه ها (در راستای همان نیاز اطلاعاتی) میباشد."