چکیده:
هدف از این پژوهش آشنایی با شیوه ی مستند مشارکتی و حوزه های اجرای این مشارکت در ساخت فیلم مستند است. علی رغم اهمیت مستندهای مشارکتی، از لحاظ انواع کاربرد های متنوع تلویزیونی، به ویژه در شبکه های مستند سراسر جهان، کمتر آثار قابل اعتنایی به این شیوه در تلویزیون کشور ما تولید می شود. این پژوهش با شیوه ی توصیفی اسنادی (کتابخانه) و مشاهده ای (بازبینی) عمل می کند و در ابتدا به تعریف فیلم مستند مشارکتی و مرور تاریخچه ی آن می پردازد سپس پنج فیلم مطرح از ژان روش، میاکل مور و مروگان اسپورلاک معرفی می شود و حوزه های مشارکت و مهمترین ابزار این شیوه یعنی مصاحبه در این نمونه ها بررسی می شود. براساس یافته های این پژوهش ساخت یک فیلم مستند با این شیوه با مشارکت فعال فیلم ساز، سوژه و مخاطب شکل می گیرد و استفاده از آن برای ساخت مستندهای تلویزیونی مناسب و برای مخاطب جذاب است.
خلاصه ماشینی:
کیلبرن و آیزود عناصری چند در تشخیص شیوه ی مستند شاعرنه را موثر می دانند که دو مورد از آن ها درخور توجه است ؛ نخست از این گزاره ی مشهور که می گوید مستند باید درباره ی چیزی بحث ایجاد کند، فاصله می گیرد و جلوه گر ساختن و اشاره را جانشین مباحثه می سازند ودر نقط ه ی مقابل تمرکز بر درک عقلانی سبب برانگیختن این حس قوی می شوند که گویی مخاطب در فضای واقعه ، حضور دارد و تأثیر عاطفی فیلم به نحوی طراحی می شود که واکنش تماشاگر هدف اصلی باشد.
٣. مشاهده ای سینمای مشاهده ای یا بی واسط ه ، گونه ای از مستندسازی است که در آن همه چیز بر بی طرفی مستندساز استوار می شود، به این معنا که مستندساز بی هیچ آگاهی از موضوع فیلمش که به او ذهنیتی از پیش ساخته شده درباره ی ماجرا یا آدم های فیلم بدهد، به محل فیلم برداری می رود و می کوشد تنها شاهد و ناظری بر وقوع رویداد باشد و آن را به همان صورت که رخ می دهد، بدون کوچک ترین سمت گیری ثبت کند.
در فیلم «وقایع نگاری یک تابستان » روش از مارسلین می خواهد که با سوال ساده ای مصاحبه ی خود را آغاز کند و از مردم بپرسد که آیا شما خوشبخت هستید؟ و سپس مصاحبه را این گونه پیش ببرد که : در طول روز چه کارهایی انجام می دهید؟ چه ساعتی بیدار می شوید؟ وقتی خانه را ترک می کنی چه برنامه ای برای روزت داری؟ صافاریان در این زمینه معتقد است : «مستندساز می تواند سؤالات ابتکاری بپرسد مثلا یک چیز یا موقعیت فرضی که ظاهرا هیچ ارتباطی با حرفه ی مصاحبه شونده و فعالیت های هنری او ندارد، اما می تواند اطلاعات زیادی درباره ی حاضرجوابی ، فرهنگ عمومی ، پس زمینه های طبقاتی و شیوه های زندگی مصاحبه شونده در اختیار مخاطب بگذارد.