چکیده:
مقارن کودتا١٢٩٩ به علت اوضاع نابه سامان اجتماعی و اقتصادی و دخالت بیگانگان و اشغال ایران توسط قوای روس و انگلیس ، جامعه ایران دچار بحران کامل سیاسی اجتماعی گردید. در این اوضاع ایران به یک چهره مقتدر و نجاتبخش احتیاج داشت که مردم را از این بحرانرها سازد و به اوضاع نابه سامان اقتصادی پایان دهد. رضاخان که یکی از فرماندهان دسته ای از قزاق ها بود این گونه القاء کرد که می تواند کشور را از این وضع نابه سامان نجات بدهد. مامورین انگلیس با شناسایی این چهره و آشنایی با روحیه او و مناسب دانستن وی برای این اوضاع ایران از وی حمایت های پنهانی نمودند و بدین ترتیب او را برای قدرت و سلطنت در ایران نامزد نمودند. سیدحسن مدرس از مخالفین سرسخت رضاخان از اول قدرتگیریش بود که سرانجام رضاخان با سرکوب مخالفین خود در مجلس و با تبعید مدرس زمینه را برای سلطنت خود کاملا مناسب نمود.
خلاصه ماشینی:
"مقاله حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی بر پایه منابع کتابخانه ای در صدد پاسخ گویی به این سوال اساسی است که چرا مدرس از احمدشاه حمایت می کرد و مبارزه را علیه فردی آغاز کرده بود که قدرت و نفوذ او در سرتاسر ایران ریشه دوانیده بود؟حرف او چه بود وچه می خواست ؟ براساس فرضیه ی محقق ، مدرس دوستدار احمدشاه وخاندان قاجار نبوداما به دلایلی از او و رژیم قاجار حمایت می کرد تا بتواند جلوی نقشه های رضاخان را برای کسب قدرت خنثی سازد.
سخن عبدالله مستوفی را در مورد نقش وجایگاه مدرس دراین قضیه را یادآوری نماییم : «ام الاسباب این نهضت ضد جمهوری مدرس بوده وبعد از کفن ودفن کردن جمهوری، باز هم سلسله جنبان ضدیت عمومی با سردارسپه مدرس اوست که خود مرکز افکار ضد سردار سپه کرده ومعتقد است که باید ریشه این خودسری را که واقعا برای کشور خطرناک شده بود کند و شاه و وزراء و مردم را به آزادی خود رساند.
هر چند احمد شاه قاجار میل و رغبت چندانی به حکومت نشان نمی داد و خوشگذرانی در ممالک فرنگ را به حکومت ایران ترجیح می داد و از لحاظ شخصیتی برای حکومت ساخته نشده اما واقعیت این است که فعالان سیاسی که در آن برهه بر بازگشت وی از اروپا پای می فشردند علاقه شخصی به شخص احمد شاه نداشته بلکه از آن روی مصر بر مراجعت شاه به کشور و به دست گرفتن امور مملکتی بودند که به نام وی به عنوان نماد حکومت مشروطیت به انتظام امور پرداخته و مهمتر از آن مانع تحقق یافتن امیال رضاخان که همان دستیابی به تاج تخت بود، شوند."