چکیده:
بررسی اقلیمی باد منجیل
رضایی پرویز*
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
استقرار الگوهای متفاوت فشار در فصول مختلف سال در تلفیق با عوارض سطح زمین باعث ایجاد یکی از شدیدترین بادهای محلی ایران در جنوب دریای خزر شده است. دره سفید رود کانال ارتباطی بین دریای خزر در شمال و خشکی گسترده ایران مرکزی در جنوب میباشد. تفاوت عرض جغرافیایی این دو پهنه سبب شده تا از نظر بیلان انرژی و الگوهای گردشی هوا، شرایط مختلفی در منطقه استقرار یابد. به طوری که این تضادها در نهایت الگوهای متفاوتی از فشار را در فصول مختلف سال در سطح منطقه بوجود میآورند. نتیجه این وضعیت تبادل هوا بین پهنه آبی خزر و خشکی ایران مرکزی است. از آنجایی که دیواره کوهستانی البرز مانع از تبادل هوا در این منطقه شده است بنابراین جریان هوا فقط از طریق دره هایی که عمود بر جهت ناهمواریهاست انجام میشود. در این پژوهش با بررسی آمار ایستگاههای سینوپتیک مستقر در سطح منطقه و نقشه های سینوپتیک در فصول مختلف سال، علل وزش باد، عوامل مؤثر در ایجاد آن و تغییرات ماهانه، فصلی و سالانه در ساعات مختلف روز مورد بررسی قرار گرفته است، نتایج این پژوهش عبارت است از : 1ـ در تمام سال میزان فشار در ایستگاههای واقع در شمال البرز بیشتر از ایستگاههای جنوب آن، در محدوده وزش باد منجیل است. 2ـ جریان باد غالب و نایب غالب در 12 ماه سال در ایستگاه سینوپتیک منجیل به ترتیب، شمالی و سپس شمال غربی است. 3ـ درصد حالات هوای آرام در 12 ماه سال یکسان نبوده، به طوری که بین صفر درصد در ساعات 5/18 عصر در ماه اگوست (مرداد) تا 91/84 درصد در ساعات 5/6 به وقت محلی در دسامبر (آذرماه) در نوسان است. ?- روند تغییرات، تداوم جریان باد و درصد هوای آرام در فصول چهارگانه سال یکسان نبوده و الگوهای گردشی هوا در سطح زمین و سطوح میانی جو ارتباط دارد. بررسی نقشه های سینوپتیک نیز بیانگر الگوهای متفاوت هوا در فصول مختلف سال است، چنان که محدوده مطالعاتی دارای یک دوره هوای آرام با درصد باد کمتر در زمستان و یک دوره دارای باد با نداوم و سرعت بالا در تابستان است.
خلاصه ماشینی:
"باد منجیل نیز از جمله بادهای محلی ایران است که به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد،دارای
این سیستمها و پیدایش اختلاف فشار بیشتر بین آنها،باعث میشود تا هوا با سرعت بالایی جریان یابد.
محدود وزشی باد منجیل،در شکل 1 و متوسط فشار ماهانه ایستگاهها نیز در جدول 2 ارائه شده است.
بر این اساس در طول سال اختلاف فشار بین فلات ایران و دریای خزر وجود خواهد داشت و
علیجانی(1375)[3]اعتقاد دارد باد منجیل به دلیل اختلاف فشار بین دریای خزر و فلات داخلی به وجد میآید به گفته"وی"این جریان
بررسی آماری دادههای ایستگاه سینوپتیک منجیل نشاندهنده این واقعیت است که در فصل زمستان نیز
شناخت ویژگیهای کاملتر این عنصر و پیگیری دوره وزش و تغییرات جهت و سرعت باد منجیل و
کمترین درصد هوای آرام با دوره گرم همزمان است و حتی این تفاوت در ساعات مختلف روز هم
چشمگیری از نظر فراوانی حالات باد بین فصل سرد و گرم سال وجود دارد و حتی در برخی ساعات و
چنانکه مشاهده میشود با گرم شدن هوا سرعت باد نیز افزایش پیدا میکند بهطوری که
میشود که دوره وزش باد تقریبا منطبق با فصل گرم(اواخر فروردینماه تا اوایل مهر)بوده جریان هوا
جدول 3 توزیع فراوانی سرعت و جهت باد برحسب درصد در ساعت 5/18+30/21+30/6 محلی در ایستگاه سینوپتیک
خزر با سرعت بالایی از داخل این معبر جریان پیدا کند و در دوره گرم سال که الگوهای فشار با
جهت باد غالب نیز در سطح منطقه در طول سال تقریبا ثابت و در جهت شمال است اما باتوجه"