چکیده:
نگارنده در حین جمع آوری اطلاعات در زمینه گلیم بافی «استان چهارمحال و بختیاری» با این نکته رو به رو شده که آنچه با نام عمومی «خورجین» شناخته می شود از لحاظ ابعاد و کاربرد به سه دسته کوچک، معمولی و بزرگ تقسیم می شود و عبارت است از: خورجین های کوچک در ابعاد50´25 سانتی متر که در هر دو قسمت «چهارمحال» و «بختیاری» و برای نگهداری اشیا و وسایل قیمتی، اسناد و مدارک و وسایل شخصی بانوان بافته می شوند. خورجین های معمولی در ابعاد 100´50 سانتی متر که برای حمل خوراک، وسایل و ابزار معمولی یا مرتبط به شغل اشخاص، بیشتر توسط اهالی شهرستان های شهرکرد و بروجن که در حوزه «چهارمحال» واقع هستند تولید می شوند. لازم به ذکر است که بافت این نوع خورجین در شهرستان بروجن بیشتر توسط «قشقایی» ها انجام می پذیرد. خورجین های بزرگ معمولا در ابعاد150´100 سانتی متر بافته می شوند و برای جابه جایی بارهای زیاد، لباس ها و رختخواب های کم حجم مورد استفاده قرار می گیرند و تولید آنها در انحصار بختیاری هاست. این دستبافته ها بیشتر با شیوه گلیم باف ساده ایجاد شده اند ولی در بافت برخی از آنها از شیوه های پرزبافی و نوع خاصی پیچ بافی مخصوص این استان که به «رندی» یا «سوزنی» موسوم است نیز استفاده شده که حائز اهمیت است. این تولیدات زیبا از لحاظ نقش اندازی نیز دارای نقوشی هستند که بیشتر یا برگرفته از عقاید و آداب و رسوم هستند، یا با تاثیرپذیری از محیط اطراف بافنده خوش ذوق و یا با به کارگیری نقوش هندسی ایجاد شده اند. اما آنچه حائز اهمیت است جدای از مساله مالکیت و حفاظت از مال و اموال و تولید وسایلی که چنین احتیاجاتی را برطرف می سازند، رنگ بندی زیبا و نقوش خارق العاده این محصولات است که هر بیننده صاحب اندیشه های را به تفکر و تحسین وا می دارد. مساله مهم هنر، سلیقه، فرهنگ و دید عمیق و زیباشناسانه هنرمندان گمنامی است که وسایل کاربردی روزمره را با ذوق خاص و وسعت نظرشان، تبدیل به کالاهای ارزشمند گنجینه ای کرده اند. مطالب این مقاله به شیوه میدانی و کتابخانه ای جمع آوری و به شیوه توصیفی – تحلیلی ارائه شده است.
During collecting information regarding “kilims” in Chaharmahal-va-Bakhtiari province، it was understood that whatever we recognize under the general term of “Khorjin” can be divided into three categories: small، normal and big ones as described below. (1) Small Khorjins (50×25 cm) which are weaved in both parts of province، i.e. Chaharmahal & also Bakhtiari. They are used for keeping expensive things and objects، documents and also women personal things. (2) Normal Khorjins (100×50 cm) which are weaved for caring foods، things and usual tools which are related to person's job. These Khorjins are produced by Chaharmahalies and Ghashghaies. (3) Big Khorjins (150×100 cm) which are weaved to displace large amount of loads، dresses and light beds. Just Bakhtiari people produce them. Most of these hand-woven items are produced with simple Kilim method، but for weaving some of them، people use pile techniques and some special and important weaving methods special to this province and known as “Rendi” and “Soozani”. From viewpoint of designing، these beautiful products have some designs which are originated from the beliefs and customs of these people or are produced by these tact weavers in the case of being impressed by surrounding environment، or by using geometrical drawings. Apart form ownership issue، safe-keeping and producing something that meet human's needs، the most important thing regarding them is their beautiful coloring schemes and wonderful drawings which delights their viewers.