چکیده:
نگارنده شش نکته از مباحث عدل الهی را به بحث می گذارد: حوزه بحث عدل الهی، تعاریف عدل در اندیشه بشری، تعریف عدل بر مبنای نصوص وحیانی (معنای تنزیهی)، توحید و عدل به عنوان اساس دین و پیوستگی آن ها، ارکان عدل الهی، محکمات و متشابهات در عدل الهی. در این مقاله، دیدگاههای استاد مرتضی مطهری در کتاب عدل الهی نقد و بررسی شده و معنای تنزیهی برای عدل الهی پیشنهاد می گردد. در ادامه، شش رکن برای باور راستین عدل الهی بیان شده است. همچنین با توضیح محکمات و متشابهات در مبحث عدل الهی روشی برای پژوهش و باور در این حوزه معرفتی ارائه می شود. نگارنده به سخنانی از میرزا مهدی اصفهانی نیز استناد کرده است.
خلاصه ماشینی:
"بنابر اصول تحقیق در مکاتب بشری ابتدا باید تعریف روشنی از عدل در ساحت ربوبی ارائه داد چرا که تا مفهوم اصلی و دقیق عدل الهی روشن نشود بنابر مبانی تحقیقی بشر هر کوششی بیهوده است و از اشتباه مصون نخواهیم بود و بر همین اساس متکلمین و فلاسفه مسلمان تعاریف مختلفی از عدل الهی ارائه داده اند که به بررسی آن ها خواهیم پرداخت و سپس بیان خود را در این مطلب عنوان خواهیم کرد که بر این اصل بنیادین بنا نهاده شده که قائل شدن به هر مفهومی در خدا و صفات و کمالات او مغایر با صمدیت و توله در اوست .
مسئله عدل ، همان است که ما حل آن را به دنبال وجدان صحیح از عدل الهی میدانیم ، یعنی اینکه در حوزه ای که خداوند به انسان قدرت و اختیار (حریت ) عطا فرموده و امر و نهی دارد، اطاعت و عصیان به بنده منتسب است و هیچ علتی سبب انجام فعل نمیشود.
». (مطهری، ص ٦١و٦٢ ) سپس ایشان این تعریف را به دلیلی که پس از آن آورده است ، رد میکنند: «این معنی از عدل و ظلم ، به حکم اینکه از یک طرف ، بر اساس اصل اولویت ها است ؛ و از طرف دیگر، از یک خصوصیت ذاتی بشر ناشی میشود که ناچار است یک سلسله اندیشه های اعتباری استخدام نماید، و « باید»ها و «نباید»ها بسازد و « حسن و قبح » انتزاع کند، از مختصات بشری است و در ساحت کبریائی راه ندارد»."