چکیده:
امویان و عباسیان(دوره اول) تلاش های بسیاری برای کسب مشروعیت دینی انجام دادند.امویان در این جهت با طرح مبانی و اصولی(همچون انتساب به قریش،خونخواهی عثمان ، نیابت از عمر و عثمان و عصبیت عربی؛)؛ و عباسیان نیز با طرح مبانی(همچون انتساب به قریش،خونخواهی حسین(ع) ،نیابت از ابوهاشم و وراثت)؛در جامعه،سعی نمودند اکثریت جامعه را به پذیرش خلافت خود متقاعد نمایند. ولی چون خلافتشان با تمام اقداماتی که برای کسب مشروعیت انجام دادند؛ بر اساس آموزه های دینی نبود،هیچگاه به حقیقت نتوانستند مشروعیت دینی برای خود کسب نمایند.مبانی مطروحه از سوی این دو دولت و خلافت در کسب مشروعیت و مقبولیت برای حکومت خود،دارای شباهت ها وتفاوت هایی می باشد.که در این تحقیق به صورت کامل و به طور تلفیقی و تطبیقی مورد بررسی قرارمی گیرد. این مقاله با تکیه بر روشهای توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع و مآخذ و مطالعات تاریخی، به بررسی مبانی مشروعیت دینی دو دولت اموی و عباسی و مقایسه مبانی آن دو با یکدیگر بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"خونخواهی عثمان در امویان یکی از مبانی مشروعیت امویان ـ که معاویه روی آن بسیار تکیه نمود و توانست بسیاری از خواص و عوام را با خود همراه نماید ـ این بود که معاویه از قتل عثمان حداکثر استفاده را نموده و با وجود فرزندان عثمان، خود را بهعنوان خونخواه و ولیدم عثمان معرفی نمود و از این طریق توانست ابتدا جوهری، السقیفه و فدک، ص 39؛ ابنابی الحدید، شرح نهجالبلاغه، ج 2، ص 45 ـ 44؛ مجلسی، بحارالأنوار، ج 31، ص 198.
اما عباسیان با طرح مسئله نیابت و امامت خود از سوی ابوهاشم عبدالله بن محمد حنفیه، آن را یکی از مبانی مشروعیت و مقبولیت خود قرار دادند و از این طریق سعی نمودند تا خلافت خود را همان امامت الهی به جامعه معرفی نموده که از سوی امیرالمؤمنین به ایشان رسیده است.
اما عباسیان با طرح مسئله نیابت و امامت خود از سوی ابوهاشم عبدالله بن محمد حنفیه، آن را یکی از مبانی مشروعیت و مقبولیت خود قرار دادند و از این طریق سعی نمودند تا خلافت خود را همان امامت الهی به جامعه معرفی نموده که از سوی امیرالمؤمنین به ایشان رسیده است.
عباسیان که از بنیهاشم بودند، وراثت را یکی از مبانی مشروعیت و مقبولیت خود قرار داده و سعی نمودند تا با انتساب خود به پیامبر و طرح محرومیت دختر از ارث ـ براساس یک سنت جاهلی و ضد اسلامی ـ و تقدم عمو ـ عباس ـ بر پسر عمو ـ علی ـ در ارث، خود را وارثان رسول خدا| معرفی نموده و میراث پیامبر| در خلافت را از آن خود بدانند و از این طریق حق اهل بیت پیامبر× را از آنان بگیرند."