چکیده:
جنگ جهانی اول از ژوییه 1914 / مرداد 1293 ش، به بهانه ترور ولیعهد اتریش در سارایو مرکز بوسنی آغاز شد که منشاء آن رقابت دولتهای بزرگ بر سر مستعمره ها و رقابت بر سر مسایل نظامی بود. این جنگ هشت روز پس از تاجگذاری احمد شاه آخرین پادشاه سلسله ی قاجاریه آغاز شد. جنگ جهانی دوم نیز در اول سپتامبر 1939 / دهم شهریور 1318 ش، با حمله آلمان به لهستان آغاز شد. در هر دو جنگ، ایران اعلام بیطرفی کرد، ولی دولتهای درگیر جنگ جهانی از توانایی نظامی خود استفاده کرده و برای دستیابی به منافع خود در جهت بهره برداری از امکانات و همچنین موقعیت ژئوپولتیکی کشور ایران، بیطرفی آن را نقض کردند. بر این اساس، این پژوهش به دنبال بررسی نقش استراتژیکی ایران در دو جنگ جهانی می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در این دو جنگ جهانی، ایران به دلیل موقعیت استراتژیکی مورد حمله دول غرب قرار گرفت. این جنگها آثار و پیامدهای زیادی در ایران به بار آورد که در طی آن صرف نظر از هزینه ها، ویرانی ها و دشواری های دیگر از جمله قحطی و برآوردن نیاز متفقین که بردوش مردم ایران، موجب اشغال خاک ایران شد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات آن به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است.
خلاصه ماشینی:
"(مدنی، 1361، 2/ 357) دلایل اشغال ایران در شهریور 1320 ایران به اشغال نیروی نظامی دولتهای متفق در جنگ جهانی دوم درآمد، دربارهی انگیزه واقعی اشغال ایران نقطه نظرات متعدد و گوناگونی ذکر شده است، ولی آنچه مسلم است اشغال نظامی ایران متاثر از مجموعه دلایلی است که ریشه در منافع استراتژیک 3 کشور انگلستان، شوروی و آمریکا به عنوان متفقین داشته است که مجموعه این منافع را میتوان اینگونه برشمرد: الف) موقعیت جغرافیایی ایران ایران به خاطر موقعیت جغرافیایی ویژهای که دارد و به عنوان کشوری که خاورمیانه و اروپا را به آسیا متصل میکند مورد توجه بسیار قرار گرفته؛ انگلستان هم که در طول قرنها مستعمرههای گرانبهایی همچون هند و مصر در آسیا داشت که به نوعی «سمبل سلطه انگلستان در حوزهی شرقی به حساب میآمد»، در روابط خارجی خود با ایران به منظور دفاع از سلطه خود در این کشورها استفاده کرد و تأمین امنیت مرزهای غربی هندوستان در مقابل هر گونه تعرض های خارجی برای انگلستان امری حیاتی محسوب می شد و ایران بدین ترتیب برای انگلستان کمربند دفاعی مهمی را از شمال افریقا تا بلوچستان خلیج فارس تشکیل میداد."