چکیده:
در طول تاریخ ایران دبیران و منشیان جایگاه ویژهای در دربارهای حکومتی داشتند. آنها برای رسیدن به مقام دبیری باید واجد ویژگیها و تواناییهای متفاوتی میبودند. یکی از این ویژگیها مهارت و توانایی آنها در کتابت و خوشنویسی بود. عدهای از این دبیران پس از مدتی در کسوت دبیری نشستن اقدام به تالیف و تدوین رساله ها و متن هایی پیرامون آموزش و انتقال تجربیات و آموخته های خود می نمودند. در این متون آنها به آموزش موارد مختلفی از جمله نحوه کتابت و خوشنویسی می پرداختند.یکی از این متون، مجموعه های منشآت فارسی بود. معرفی منشآت و سیر تدوین و گردآوری آنها به عنوان یکی از متون آموزشی کتابت و خوشنویسی مسئله ای است که این پژوهش با شیوه توصیفی و با کمک منابع کتابخانه ای سعی در بررسی آن دارد. آشنایی با منشآت، ویژگی های آنها و سیر تکوین و تدوین این متون تا قرن 9 هجری میتواند دستاورد این تحقیق باشد.
خلاصه ماشینی:
"ولی در پی نفوذ هرچه بیشتر زبان عربی و استفاده از لغات و ترکیبات از سوی منشیان و کاتبان و نیز هنر نماییهای آنان در آوردن آرایههای ادبی، همچون: استفاده از آیات و احادیث، آوردن اشعار و امثال فارسی و ادبی، تلمیحات، سجع و دیگر صنایع، منجر گردید تا از قرن ششم به بعد؛ به تدریج منشآت در ردیف یکی از اقسام نثر مصنوع قرار میگیرد و از این میان عدهای به طور کاملا مصنوع و متکلف مینوشتند مانند: بهاء الدین محمد بغدادی (م.
ق با آنکه از ترسلات و مکاتیب در ایران پیش از اسلام، آثار چشمگیر و قابل توجه و مدونی بر جای مانده است، تا بتوانیم با استناد بدان متون دربارۀ انواع مکاتیب و ویژگیهای مختلف ادبی و محتوی تاریخی آنها سخن بگوییم، اما با مطالعه و پژوهش در آثار مورخان ادب عربی و نویسندگان و دانشمندان ایرانی در قرن های نخستین اسلامی به این نکته می توان پی برد که در میان گونههای مختلف نثر، ترسل نیز با شرایط و مختصات فنی خاص خود، در آن عهد رواج داشته و جایگاه ویژهای در میان انواع نثر حائز بوده است، به طوری که محققان و مورخان قدیم و جدید برآنند که قواعد و مختصات آن از طریق ترجمۀ متون پهلوی وارد دیوان خلفا گردیده و از آن تقلید شده و در تکامل و پیشرفت فن ترسل در زبان عربی سهم قابل ملاحظه و تأثیر شایان داشته است."