چکیده:
هدفمندی سوره های قرآن،امروزه یکی از مباحث مهم و تاثیرگذار قرآن پژوهی معاصر شناخته می شود.
ارتباط ناگسستنی آن با مباحث علوم قرآنی موجب شده تا رویکردی عمومی از اوائل قرن چهاردهم تاکنون
نسبت به این مبحث نوین قرآنی بشود. قرآن پژوهان و مفسرانی که به هدفمندی سوره های قرآن گرایش دارند،براین باورند که هرسوره بسان جامعیت واحد و مجموعه ای منظم بوده و دارای شخصیت و روحی مستقل است که درکالبد تمام آیات آن جریان دارد. شناخت اهداف و مقاصد سوره ها تاثیر شگرفی برفهم و تفسیرآیات قرآن داشته و بر اثر آن می توان شناختی جامع وکامل نسبت به سوره های قرآن بدست آورد.یکی ازویژگیهای بسیاربرجسته تفسیرالمیزان ،تعهد و الزام علامه طباطبایی در بیان اهداف و مقاصد سوره های قرآن بوده و هدف مقاله حاضر موشکافی وبرجسته نمودن این ویژگی معقول خواهدبود.تحقیق حاضرازنوع "مطالعات اسنادی(کتابخانه ای)"وروش پژوهش" مطالعه وفیش برداری "مباحث آغازین سوره های قرآن درتمامی مجلدات چهل گانه ترجمه فارسی تفسیرالمیزان(تحت عنوان بیان) درنظرگرفته شده است. علامه محمدحسین طباطبائی نخستین مفسر شیعی بوده که درتفسیرخودبه اهداف و مقاصد سوره ها و بلکه به ساختارسوره ها توجه کرده است.وی با گشودن فصلی درابتدای هرسوره با عنوان"بیان"هدف و غرض اصلی سوره را مورد بررسی قرارداده و در لابلای تفسیر خود مبانی نگرش ساختاری به قرآن رااستوارنموده و روشهای راهیابی به اهداف سوره ها را نیز ترسیم کرده است.
خلاصه ماشینی:
"اهداف ومقاصدسوره های قرآن در"المیزان فی تفسیر القرآن" علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان»، در ابتدای هر کدام از سوره های قرآن تحت عنوان"بیان"به بررسی و معرفی اهداف و اغراض اصلی سوره های قرآن کریم تاکید داشته است: سوره بقره: نمی توان غرض واحدی درآن یافت، قسمت عمده آن ازیک غرض واحد و چشمگیر خبر می دهد : عبادت حقیقی خدای سبحان باین است که بنده او به تمامی کتابهایی که او به منظور هدایت وی و بوسیله انبیایش نازل کرده، ایمان داشته باشد، و میان این وحی و آن وحی، این کتاب و آن کتاب، این رسول و آن رسول، فرقی نگذارد.
جدول شماره1) دسته بندی موضوعی اهداف و مقاصد سوره های قرآن درتفسیرالمیزان ردیف موضوع غرض اصلی سوره تعدادسوره عناوین سوره ها 1 توحیدخدایتعالی 11سوره انعام، هود،اسراء، صافات، جاثیه، ذاریات، ملک، اعلی، یونس،اخلاص والرحمن 2 اصول سه گانه دین اسلام 7سوره لقمان،سجده،سباء،فاطر،یس،نجم،نحل(نزدیک بودن امرالهی غلبه دین حق برکفار) 3 حقیقت قرآن وتوصیف آن 5 سوره رعد،ابراهیم،فصلت،دخان و قدر 4 موضوع نبوت عامه 3سوره نوح،شوری،انبیاء 5 بشارت،انذاروتهدید انسانها 9سوره کهف،مریم،طه،نمل،زخرف،قمر،بروج،غاشیه، لیل 6 انذارمشرکین 4سوره احقاف،طور،حج،غافر 7 حقانیت دعوت و رسالت پیامبراکرم(ص)وسلامت خاطر 18سوره فرقان،ص،شعراء،قلم،ضحی،انشراح،علق،کوثر،حجر،نصر،بینه،مدثر،مزمل،تحریم،فلق،ناس،زمر،فتح 8 قیامت 16سوره واقعه،حاقه،معارج،مرسلات،نباء،نازعات،تکویر،انفطار،انشقاق،طارق،تین،زلزال،قارعه،قیامت،ق،فجر 9 تشویق به انفاق 2سوره حدیدوتغابن 10 انسان 8سوره انسان،بلد،اعراف(عهدالهی باانسانها)،شمس،عادیات ،عبس،محمدوعصر 11 بیان احکام شریعت 5سوره نساء،نور،حجرات،مجادله و طلاق 12 خطاب به مومنین 12سوره ممتحنه،صف،جمعه،ماعون،تکاثر،عنکبوت،روم، مومنون، یوسف، آل عمران، مائده،قصص 13 خطاب به سائرگروهها و افراد 7سوره احزاب،قریش،ابولهب،حشر(یهودیان)،منافقون ، کافرون ، جن 14 فاقدغرض واحد 3سوره بقره، توبه و انفال 14 سائرموارد 3سوره مطففین،همزه، فیل 15 غرض سوره ذکرنشده 1سوره حمد در سالهای پایانی قرن چهاردهم و بیش از دو دهه که از قرن پانزدهم می گذرد هر روز توجه بیشتری به این نظریه معطوف شد بگونه ای که در این سالها بیش از 25 دوره تفسیر کامل براساس این نظریه نگاشته شده است."