چکیده:
در این مقاله اثرات تشکیل بازارهای آب محلی و منطقهای در استان تهران مورد بررسی قرارگرفت و پتانسیل انتقال آب تحت شرایط کمآبی در سطح این استان ارزیابی شد. بدین منظور از یک سیستم مدلسازی اقتصادی مشتمل بر مدل برنامهریزی ریاضی مثبت (PMP) و توابع تولید منطقهای محصولات کشاورزی (SWAP) استفاده شد. نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب محلی و منطقهای در سطح استان تهران، افزون بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و متعادل شدن داد و ستد آب بین مناطق مورد مطالعه، مجموع اراضی آبی 41/7 درصد و مجموع سود ناخالص کشاورزان 27/9 درصد افزایش مییابد. در پایان با توجه به نقش حمایتی و سازنده بازارهای آب محلی و منطقهای، مهیا کردن زمینه لازم برای برقراری و استفاده بهینه از این نوع مکانیسمها در سطح استان تهران و سایر مناطقی از کشور که دارای منابع آبی مشترک هستند، پیشنهاد میشود.
In present study the formation effects of local and regional water markets in Tehran province were investigated and the potential of water transfer under water scarcity conditions in this province were analyzed. For this purpose، an economic modeling including positive mathematical programming (PMP) model and state wide agricultural production (SWAP) functions were used. The results showed that with establishment of the local and regional water markets in Tehran province; in addition to creation the balance between supply and demand of irrigation water and equilibrate the water trading between the studied regions، total irrigated lands 7/41% and total farmers’ gross profit 9/27% are increased. Finally، due to the supportive and constructive role of local and regional water markets، providing the required grounds to establishment and optimal use of this type of mechanism in Tehran province and other regions of the country where have shared water resources are suggested.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب محلی و منطقهای در سطح استان تهران، افزون بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و متعادل شدن داد و ستد آب بین مناطق مورد مطالعه، مجموع اراضی آبی 41/7 درصد و مجموع سود ناخالص کشاورزان 27/9 درصد افزایش مییابد.
نتایج نشان داد که با تشکیل بازارهای آب محلی و انجام معاملات بین مناطق مورد مطالعه، منافع یا سود اقتصادی کشاورزان نسبت به شرایط سال پایه بیشتر شده و مجموع سطح زیرکشت محصولات آبی از 9 تا 37 درصد افزایش مییابد.
به طور کلی، نتایج نشان میدهد که استقرار بازارهای آب محلی در سطح استان تهران الگوی کشت را در جهت کاهش سطح زیرکشت محصولات با هزینه تولید و نیاز آبی بالاتر (ذرت دانهای، نباتات علوفهای و صیفیجات) و توسعه سطح زیرکشت محصولات با هزینه تولید و نیاز آبی کمتر (گندم آبی، جو آبی و کلزا) پیش میبرد که این امر علاوه بر بهبود وضعیت درآمدی کشاورزان و افزایش سود ناخالص آنها، منجر به حفظ و پایداری منابع آب موجود در مناطق مورد مطالعه میشود.
افزون بر این، نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب محلی در سطح استان تهران علاوه بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و داد و ستد متعادل نهاده آب بین مناطق موردبررسی، مجموع اراضی آبی 41/7 درصد و مجموع سود ناخالص کشاورزان 27/9 درصد افزایش مییابد.