چکیده:
ﻫﻤﺎره از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎی ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی ﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺳﯽ )ﻗﺮن دوم( ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮان ﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﺳﺮاﯾﺶ ﺷﻌﺮ ﺑﺮدﻧﺪ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ )ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴﻼم( و ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ و ﺳﺮاﯾﺶ اﺷﻌﺎر در وﺻﻒ ﺳﺎﺣﺖ اﯾﺸﺎن ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ادواری ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮان در آن ﻣﯽ زﯾﺴﺘﻪ اﻧﺪ، ﺳﺮاﯾﺶ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﺷﻌﺎر دﭼﺎر ﻓﺮاز و ﻓﺮود ﻣﯽ ﺷﺪ و ﮔﺎه از ﻣﻘﺪار آن ﻣﯿﮑﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ دوره ای ﮐﻪ از ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺪﯾﺤﻬﮕﺮ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ )ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴﻼم( ﻋﺎﻃﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ آﺛﺎر ادوار ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺳﯽ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺖ. ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ادواری ﮐﻪ ﺳﺮاﯾﺶ ﺷﻌﺮ در وﺻﻒ ﻓﻀﺎﺋﻞ ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ )ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴﻼم( رو ﺑﻪ ﻓﺰوﻧﯽ ﮔﺮﻓﺖ، اﺷﻌﺎر ﺷﺎﻋﺮان دوره ﺻﻔﻮﯾﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﻬﺖ در ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﺪاﯾﺢ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ )ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴﻼم( از ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ادوار ﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺳﯽ، رﺗﺒﺖ ﻧﺨﺴﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽ دﻫﺪ. در اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺎر ﭘﺲ از ذﮐﺮ ﺟﺎﯾﮕﺎه ادب و ﻓﺮﻫﻨﮓ در دوره ﺻﻔﻮﯾﻪ و ﻣﻌﺮﻓﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺳﺒﮏ ﻫﻨﺪی )اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ( راﯾﺞ در اﯾﻦ دوره، دﯾﻮان اﺷﻌﺎر ﻋﺮﻓﯽ ﺷﯿﺮازی ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﻋﺮان ﺑﻨﺎم اﯾﻦ دوره ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﻏﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺷﻌﺎری ﮐﻪ ﻣﺸﺎر ﺑﻪ ﻓﻀﺎﺋﻞ ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ )ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴﻼم( ﻫﺴﺘﻨﺪ ذﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪه و ﺑﺮﺷﻤﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺪاﯾﺢ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ در وﺻﻒ اوﺻﺎف ﺑﯽ ﻣﺜﺎل اﯾﺸﺎن و ﺑﯿﻨﺶ وی ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ، ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"7-1-مناقب خاص پیامبر (ص) 7-1-1-پیامبر (ص) علت آفرینش هستی در گهر افشانی گنج آفرین بود محمد گهر اولین (عرفی شیرازی، 1377، دیوان، ج 3، ص 174) دایره را نقطه آغاز گشت باز بوی دایره ای بازگشت جود به دریوزه احسان او لطف ازل مائده خوان او زو گهر شرع گرانمایه طرز جامه لولاک برو تنگ درز (همان، ص 174) ای مهر تو جان آفرینش نعت تو زبان آفرینش جودت همه بخش عالم کون علمت همه دان آفرینش معراج تو در هوای لاهوت حد طیران آفرینش (همان، ج 2، ص 183) 7-1-2-معراج پیامبر (ص) شهنشاه سریر قاب قوسین احمد مرسل که بر پیشانی تقدیر مرقوم است فرمانش (همان، ص 194) یک دو قدم با قدم خویش رفت تا بدر عرش چنین پیش رفت سدره سراسیمه ز غوغای نور غوطه زنان عرش به دریای نور (همان، ج 3، ص 182) 7-1-3-شرافت پیامبر (ص) تحصیل ثواب و شرف نسبت نعتت زین گونه خجل ساخته حسان عجم را دانش نگشاید به سزا عقده نعتش زینجاست که اندیشه نگون کرد علم را (عرفی شیرازی، 1377، دیوان، ج 2، ص 16) 7-1-4-بخشندگی پیامبر (ص) ای جود تو دست و دل سخا را وی عزم تو بال و پر صبا را (همان، ص 26) 7-1-5-وحی شدن به پیامبر (ص) ای رازدار وحی که آرد ز احترام روح الامینت از حرم ایزدی سلام (همان، ص 302) 7-1-6-عصمت پیامبر (ص) ای ز نو آرایش عصمت ز تو شرع مگس ران طبیعت ز تو حسن نبوت ز تو زیبنده است رنج محبت به تو دل زنده است باغ ترا روح امین عندلیب باد مسیح از چمنت برده طیب (همان، ج 3، ص 188) 7-2-فضائل خاص امام علی (ع) 7-2-1-اشاره به آیه ولایت (سوره ی مائده- آیه 55) ((أنما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة ویؤتون الزکوة وهم راکعون)) ((جز این نیست که دوست شما خدا و رسول اوست و آنان که ایمان آورده اند به پای می دارند نماز را و می دهند زکات را در حالی که ایشان رکوع گزار هستند)) ابوذرغفاری می گوید: روزی نماز ظهر را با پیغمبر خواندیم در همان حال، سائلی از مردم تقاضای کمک می نمود ولی کسی به او چیزی نداد، سائل دستش را به جانب آسمان بلند کرده و گفت: خدایا!"