چکیده:
میرزا کاظم طبیب یزدی، پزشک و شاعر برجسته روزگار قاجار منسوب به خاندان بلندآوازه کرمانی مشهور به خاندان حکیمان است که مرحوم ناظم الاطبّاء نیز از همین خاندان برخاسته است. جدّ اعلای این خاندان حکیم نفیس بن عوض کرمانی طبیب بزرگ قرن هشتم و نهم هجری است. میرزا کاظم طبیب به سبب سکونت در منطقه محدود ابرکوه تاکنون گمنام مانده است. ایشان صاحب دیوانی است که با مختصّات شعری سبک بازگشت سروده شده و مشتمل بر غزل، قصیده، مثنوی، مسمّط، رباعی، ترکیب بند و ترجیع بند و قالبهای ترکیبی میباشد. میرزا کاظم در سرودن اشعار آیینی به ویژه نوحه نیز دستی توانا داشته است. در این نوشتار برآنیم به این پرسش پاسخ دهیم که: میرزا کاظم طبیب یزدی کیست و مختصّات سبکی و نوآوریهای ایشان در شعر چیست؟
Mirza Kazem Tabib-Yazdi was a physician and a prominent poet of the Qajar period, who is also attributed to the popular Kermanian family known as the Hakiman (the Physician) family and the late Nazim al-Atteba is also a member of this family. The ancestor of this family, Hakim (physician) Nafis ibne Avaz Kermani, was a prominent physician in the eighth and ninth century AD. As Mirza Kazem used to reside in a confined area called Abarkouh, he has remained so far unknown. He holds a Divan which has been written in a poetic regression style and includes Ghazal,Qasida, Masnavi, Mosammat, Ruba’i ,Tarkibband,Tarji’band and combined formats. Mirza Kazem was quite talented in writing X poems especially Y. The present paper first aims at introducing Mirza Kazem Tabib-Yazdi and then discusses the stylistic and innovation features of his poetry.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار برآنیم به این پرسش پاسخ دهیم که : میرزا کاظم طبیب یزدی کیست و مختصات سبکی و نوآوریهای ایشان در شعر چیست ؟ واژه های کلیدی: میرزا کاظم طبیب یزدی، بصیر، نفیس بن عوض ، سبک ، نسخۀ خطی، دیوان اشعار ١- مقدمه خاندان منسوب به دانشمند برجسته و حکیم بلند آوازة کرمانی برهان الدین نفیس بن عوض (معروفترین پزشک اواسط قرن نهم هجری(مقدمۀ فرهنگ نفیسی،نفیسی:پ )) از خاندانهای بزرگ در تاریخ سرزمین ایران و به ویژه کرمان میباشد.
3 همانند دیگر افراد این خاندان که اغلب طبیب یا ادیب بودند و یا در هر دو زمینه تبحر داشتند، میرزا کاظم نیز در کنار طبابت از ذوق ادبی والایی برخوردار بود و دیوان شعری از وی به یادگار مانده است که اقسام شعر از قصیده و غزل و مسمط و رباعی و نوحه و مراثی مذهبی در آن یافت میشود.
میرزا کاظم طبیب افزون بر غزلیاتی که التزام الفبایی یاد شده در آنها رعایت شده است ، اشعار دیگری نیز در قالب غزل دارد که فاقد این التزام هستند.
٧- قوالب فرعی، متفرقات و تفننات علاوه بر قالبهای یاد شده ، میرزا کاظم طبیب در قالبهایی نظیر مستزاد ترجیع ، مسمط ترجیع ، مستزاد ترکیب ،مسمط ترکیب و و دیگر قالبهای ترکیبی که عمدتا در نوحه های شاعر کاربرد مییابند نیز طبع آزمایی کرده است که در مجموع ابیات دیوان ،٣٣٥بیت را به خود اختصاص میدهند.