چکیده:
سابقه و هدف: در سالهای اخیر، میزان شیوع سرطان پوست در ایران افزایش یافته است؛ بهطوری که در استان کردستان شایعترین سرطان میباشد. هدف از مطالعه حاضر، تعیین وضعیت رفتارهای پیشگیریکننده از سرطان پوست و عوامل مرتبط با آن در دانشآموزان دبیرستانی شهر سنندج با استفاده از الگوی پرسید (PRECEDE) بود.
مواد و روشها: مطالعه توصیفی- مقطعی حاضر در سال تحصیلی 1394-1393 روی 225 نفر از دانشآموزان (17-15 سال) مقاطع دوم و سوم دبیرستان در شهر سنندج که با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدند، صورت گرفت. این دانشآموزان پرسشنامههایی شامل: سازههای آگاهی، نگرش، خودکارآمدی، حمایت اجتماعی، عوامل قادرکننده و رفتارهای پیشگیریکننده از سرطان پوست را بهصورت خودایفا تکمیل کردند. در این مطالعه، دادهها با استفاده از SPSS 21 و آزمونهای آنالیز واریانس یکطرفه، Tمستقل، همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی تحلیل گردید.
یافتهها: براساس نتایج این مطالعه، همبستگی مثبت و معناداری بین رفتارهای پیشگیریکننده از سرطان پوست با متغیرهای نگرش (0.175=r)، خودکارآمدی (0.509=r)، حمایت اجتماعی (0.332=r) و عوامل قادرکننده (0.347=r) وجود داشت. همچنین میانگین انجام رفتار در دانشآموزان کمتر از متوسط بود. در تحلیل رگرسیون خطی، 29.9 درصد از واریانس رفتارهای پیشگیریکننده از سرطان پوست توسط متغیرهای مستقل پیشبینی گردید که در این میان، تنها متغیر پیشبینیکننده معنادار، خودکارآمدی (P<0.001 ,B=0.416) بود.
نتیجهگیری: در مطالعه حاضر، خودکارآمدی درکشده برای انجام رفتارهای پیشگیرانه از سرطان پوست، یک عامل محوری بود. گفتنی است در مداخلات ارتقای رفتارهای پیشگیریکننده از سرطان پوست در میان دانشآموزان، تمرکز بر افزایش درک از خودکارآمدی انجام رفتار بهعنوان یک راهبرد دارای اولویت پیشنهاد میشود.
Background and Objective: The prevalence of skin cancer has been rising
in Iran in the recent years. This disease is the most common cancer in
Kurdistan province, Iran. Regrding this, the present study aimed to
investigate the determinants of skin cancer preventive behaviors (SCPBs)
among the high school students of Sanandaj, Iran, using the PRECEDE
model.
Materials and Methods: This descriptive cross-sectional study was
conducted on 225 second- and third-grade high school students (age range:
15-17 years) in Sanandaj during the academic year of 2013-2015. The study
population was selected through multistage sampling method. The students
filled out some questionnaires covering such data as knowledge, attitude,
self-efficacy, social support (as reinforcing factors), enabling factors, and
SCPBs. The data were analyzed using one-way ANOVA, independent t-test,
Pearson correlation coefficient, and linear regression in SPSS software,
version 21.
Results: According to the results, SCPBs showed a direct correlation with
attitude (r=0.175), self-efficacy (r=0.509), social support (r=0.332), and
enabling factors (r=0.347). The mean SCPBs among the students was lower
than moderate. The results of linear regression analysis revealed that the
independent variables predicted 29.9% of SCPBs within which self-efficacy
was the only significant variable (P<0.001, β=0.416).
Conclusion: As the findings indicated, perceived self-efficacy was a vital
factor for performing SCPBs. Therefore, perceived self-efficacy should be
considered as the first priority while planning for skin cancer prevention
programs for high school students.