چکیده:
با تاسیس اوپک در سال 1960 میلادی، عرصه جدیدی برای رقابت میان دو تولیدکننده بزرگ نفت در جهان یعنی ایران و عربستان بوجود آمد و از همان زمان، تحولات داخلی اوپک و بازتاب های بین المللی آن، متاثر از رقابتهای شدید میان این دو عضو اوپک است. بررسی و تحلیل رفتار این دو کشور در بازار جهانی نفت و سازمان اوپک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.در این مقاله رفتار ایران و عربستان در سازمان اوپک با استفاده از دادههای ماهانه 2015:12-1973:1 بررسی شده است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از مدل خطی گریفین گسترش یافته، سپس روش مارکف سوئیچینگ با احتمال انتقال ثابت برآوردها انجام گرفته است. نتایج حاصل از روش احتمال انتقال ثابت نشان داد که رفتار ایران و عربستان غیرخطی و رژیم تبانی عمدهترین حالت رفتاری ایران و رژیم رقابتی رفتار غالب برای کشور عربستان بوده است، به عبارتی دیگر در دوره مورد بررسی، غالبا رفتار ایران در سازمان همسو و هماهنگ با سایر اعضا و مبتنی بر توافق و تبانی و قواعد کارتلگونه بوده است اما رفتار عربستان برخلاف قواعد کارتل و مبتنی بر رقابت بوده است. همچنین نتایج نشان میدهد که طول مدت ماندن ایران در رژیم تبانی بهطور متوسط تقریبا برابر 217 ماه و طول مدت ماندن در رژیم رقابتی بهطور متوسط برابر با 13 ماه است. اما طول مدت ماندن عربستان در رژیم تبانی به طور متوسط تقریبا برابر 40 ماه و طول مدت ماندن در رژیم رقابتی به طور متوسط برابر با 68 ماه است. بنابراین در دوره مورد بررسی احتمال ماندن ایران در رژیم تبانی بسیار بیشتر از احتمال ماندن در رژیم رقابتی است اما احتمال ماندن عربستان در رژیم رقابتی بیشتر از تبانی است.
خلاصه ماشینی:
گريفين (١٩٨٥) نشان مي دهد که قدرت توضيح دهندگي مدل کارتل براي اعضاي اوپک ، از مدل 1 Friedman 2 Adelman 3 Competitive 4 MacAvoy 5 Fiscal Constraint or Target Investment 6 Salehi Isfahani 7 Cremer 8 Alhajji 9 Huettner 1o Target Price 11 Hammoudeh 12 Medan 13 Tang 14 Target Capacity Utilization 15 Suranovic 16 Property Right 17 Mabro 18 Jahany 19 Mead 2o Mixon 21 residual demand رقابتي بيش تر است ، در حالي که براي کشورهاي غير اوپک مدل رقابتي توضيح دهي بيشتري دارد.
نتايج مطالعه وي نشان داد که با کاهش ظرفيت هاي مازاد توليد، قدرت 1 Almoguera 2 Fattouh and Mahadeva 3 Huppmann 4 Golombek 5 Chang 6 Hochman and Zilberman 7 Shekari (2oo9) اوپک براي تأثيرگذاري بر بازار در برابر شوکهاي ناشي از افزايش تقاضاي نفت در برابر عرضه موجود کاهش خواهد يافت که لازمه جلوگيري از اين کاهش تأثيرگذاري اوپک ، جذب سرمايه و استفاده از فناوريهاي جديد و افزايش سرمايه گذاري اعضاي اوپک براي توسعه توان توليدي خود و هم چنين در اختيار داشتن سطح مناسبي از ظرفيت مازاد توليد است .
1 Abdoli and Nakhoda (2oo9) 2 Emami Meibodi (2o1o) 3 Abdoli and Majed (2o12) 4 Fahimi Doab (2o14) ٤ مقايسه جايگاه ايران و عربستان در سازمان اوپک و بازار جهاني نفت عربستان تا قبل از سال ١٩٨٥ در حکم توليدکننده شناور١ بود اما بررسي رفتار عربستان پس از سال ١٩٨٥ نشان ميدهد که اين کشور همواره به دنبال تأمين سهم بازار خود در صادرات نفت بوده است .