چکیده:
روزنامه یکی از ابزار اطلاع رسانی و آشنایی مردم با رویدادها و علوم جدید محسوب می شود. در ایران روزنامه نگاری از دوره محمد شاه آغاز گردید؛ اما از دوره ناصری بر تعداد آن در داخل و خارج کشور افزوده شد. نوشته های نویسندگان این روزنامه ها از جهت تآثیرگذاری بر خواست های مردم و اقدامات دولتمردان آن عصر از اهمیت فراوانی بر خوردار است. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای در صدد پاسخگویی به این سوال است که روزنامه نگاران دوره قاجار چه پیشنهادهایی برای خودکفایی در اقتصاد داخلی مطرح کردند. در واقع تعدادی از نویسندگان روزنامه ها با ارائه راهکارهایی همچون بهبود کشاورزی و تجارت داخلی، ایجاد بانک ملی، قرضه داخلی و همچنین تولید اجناس وطنی با هدف جلوگیری از خروج ارز کشور برای فراهم کردن سرمایه جهت تقویت اقتصاد داخلی بودند.
خلاصه ماشینی:
به نظر آنان توسعه تجارت محتاج به ترقی کشاورزی در کشور است و با ترقی فلاحت و بـه دست آوردن سرمایه و خودکفایی در این زمینه میتوان به زمینه های اقتصادی دیگـر نیـز مـدد رسـاند (حبل المتین , تهران , س دوم , ش ١١,٢٨ ربیع الاول ١٣٢٦ ه ق , صص ٤-١).
به نظر آنان عملکرد این تجار موجب وابستگی و احتیاج ما به غرب شده است (همان ) اما پیشنهاد نویسندگان به تجار این است که تغییر روش دهند و به حمایت از تجـارت کـالای داخلـی بپردازند و همانگونه که کشورهای غربی به اسم آزادی تجارت به ما ضرر فراوان رسانده اند ما نیـز بـا عنوان «آزادی ملت » به حمایت از اجناس داخلی بپردازیم و مانع خـروج ثـروت از کشـورمان شـویم (حبل المتین طهران ، س اول ، ش ٢٥٢،١٢ صفر ١٣٢٦ ه ق : ٢ و ٣).
در شماره های متعددی از روزنامه حبل المتین تهـران موضـوع قراردادهـا بـا روس و انگلـیس بررسی میشود؛ در این نوشته ها، هدف از این قراردادها، بـه دسـت آوردن گمرکـات ایـران و نیازمندتر کردن کشور به پول خارجه عنوان شد؛ راه حل رفع این بحران هم ایجـاد بانـک ملـی ذکر می شود (حبل المتین تهران س ١، ش ١١٨، ٨ شعبان ١٣٢٥: ص ١).
در واقع ایجاد «بانک ملی» راهکاری بود که روزنامه نگاران عصر قاجار با هـدف فـراهم آوردن سرمایه مورد نیاز برای تقویت اقتصاد داخلی و خودکفایی اقتصادی و «پیشرفت مقاصد ملـت و دولت » پیشنهاد دادنـد (صـور اسـرافیل ، س ١، ش ١٧، ١٨ شـوال ١٣٢٥: ١-٢؛ روزنامـه حبـل المتین کلکته س ١، ش ١٢٠،١٠ شعبان ١٣٢٥: صص ٢ و ٣).