چکیده:
ویس و رامین داستانی عاشقانه و مربوط به دوران اشکانی- ساسانی است. فخرالدین اسعد گرگانی این اثر را در قرن پنجم هجری به نظم درآورد. نگرش اصلی در این سروده، غنایی است؛ اما نمود مضامین تعلیمی نیز در آن دیده میشود. این آموزهها بهطور مستقیم (از زبان راوی- شاعر) یا غیرمستقیم (از زبان شخصیتها) تبیین شدهاند. فخرالدین اسعد با قواعد زبان و ادبیات پهلوی کاملا آشناست؛ ازاینرو بدون دخالت عناصر اسلامی و با حفظ سنتهای منشی ایرانیان در دوران پیش از اسلام (که بهطور ویژه در اندرزنامههای پهلوی نمایان است)، موفق شد شاهکاری غنایی- تعلیمی بسراید. بنابراین در این مقاله، تاثیرگذاری تعلیمی اندرزنامههای پهلوی بر منظومه <em>ویس و رامین به روش توصیفی- تحلیلی بررسی میشود. سنتهای اخلاقی مانند خردستایی و دانشآموزی، ستایش خداوند و توکل به او، وفای به عهد، دادگری، خرسندی و قناعت، منش و گفتار راست، دنیاستیزی و آزمندی، در اندرزنامهها بسیار دیده میشود. این سنتهای اخلاقی در منظومه ویس و رامین نیز بیان شده است. درنتیجه این گمان تایید میشود که سروده فخرالدین اسعد با تاثیرپذیری از فرهنگ و اخلاق ایرانیان باستان سروده شده است.
خلاصه ماشینی:
در نتيجـه انتظـار ميرود که در اثر او عناصر اسلامي برجسته باشد؛ اما دست کم به سه علت دربـارة ايـن ديدگاه ترديد وجود دارد؛ نخست به اين سبب که شاعر به زبان و ادبيات پهلوي مسـلط بوده و نه نسخۀ ترجمه شدة آن ، بلکه از نسخۀ اصلي اشـکانيـ ساسـاني اسـتفاده کـرده است ؛ دوم به اين سبب که مضامين اخلاقي در بيشتر متون پهلوي بازتاب داشته است و فخرالدين اسعد با آگاهي از زبان پهلوي، اين اندرزنامه ها را ديده است ؛ سـوم اينکـه در متن منظومه ، نشانه هاي لفظي و محتوايي فرهنگ ايران باستان به روشني ديده ميشـود و (ص ) شاعر فقط در ديباچۀ اثر، به رسم آن دوران ، ابيـاتي در مـدح پيـامبر اسـلام سـروده است .
پرسش اصلي پژوهش ايـن اسـت کـه مهـم تـرين شـکل هـاي تعليمـي مشـترک در اندرزنامه هاي پهلوي و منظومۀ ويس و رامين (سرودة فخرالدين اسـعد گرگـاني) کـدام است ؟ ٢.
چنان که در بخش «وفات کـردن ويـس »، از زبان انوشيروان دادگر، اندرزي بيان ميکند: چــه نيکــو گفــت نوشــروان عــادل چــو پيــري زد مــرو را تيــر بــر دل ز پيري ايـن جهـان آن کـرد بـا مـن کــه نتوانســت کــردن هــيچ دشــمن به گيتي بـاز کـردم اي عجـب پشـت شکست او پشت من آنگـه مـرا کشـت (گرگاني، ١٣٤٩: ٥٢٨) بنابراين سنت اندرزگويي ايرانيان باستان در منظومۀ ويس و رامين با زباني سـليس و درکشدني ادامه يافته و براي همگان حفظ شده است .