چکیده:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفههای رفتاری ایثار با رویکردی به آیات قرآن کریم و احادیث ائمه معصومین(ع) انجام شده است. روش پژوهش گراندد تئوری (داده بنیاد) میباشد. چهار گروه مبانی نظری و سوابق پژوهشی و آیات و احادیث مرتبط با مفهوم ایثار جامعه آماری میباشند که با کمک روش نمونهگیری هدفمند از میان منابع گروه اول و دوم منابع در دسترس، به روز و قابل اعتماد به عنوان نمونه انتخاب شدند. اما در بررسی دو گروه دیگر یعنی آیات قرآن کریم و همچنین احادیث معصومین(ع) نمونهگیری انجام نشد و همه آنها مورد کاوش قرار گرفتند. با استفاده از فرمهای فیشبرداری، دادهها تجمیع شده، از طریق شیوه کیفی تحلیل و بررسی شدند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مواردی، مانند: اقدام شهادتطلبانه با نیت الهی، چشمپوشی از مایحتاج خود با وجود مطلوب بودن آن، گذشت از مال خود جهت طلب رضای خدا، گذشتن از جان در راه خدا و مواجهه مستقیم با دشمن، امیدواری به پاداش الهی، شکیبایی، بخشش در تنگدستی، انجام وظیفه افزون بر تکلیف، اولویتبخشی در ایثار و فدای جان و پذیرش ریسک از مهمترین مولفههای رفتاری ایثار تشخیص داده شدند که در صورت توجه میتوانند سبک زندگی افراد جامعه را به سمت زیست وحیانی- اخلاقی هدایت کند.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش بيانگر آن است که مواردي، مانند: اقدام شـهادت طلبانـه بـا نيـت الهـي، چشم پوشي از مايحتاج خود با وجود مطلوب بودن آن ، گذشت از مـال خـود جهـت طلـب رضـاي خدا، گذشتن از جان در راه خدا و مواجهه مستقيم با دشمن ، اميدواري به پـاداش الهـي، شـکيبايي، بخشش در تنگدستي، انجام وظيفه افزون بر تکليف ، اولويت بخشي در ايثار و فداي جـان و پـذيرش ريسک از مهم ترين مؤلفه هاي رفتاري ايثار تشـخيص داده شـدند کـه در صـورت توجـه مـيتواننـد سبک زندگي افراد جامعه را به سمت زيست وحياني- اخلاقي هدايت کند.
سوابق پژوهشي مرور پيشينه هاي پژوهشي مرتبط با مفهوم ايثار بيانگر آن است که تاکنون مطالعه اي بـه تبيـين مؤلفه هاي رفتاري ايثار از منظر آيات و روايات نپرداخته است ، اما مطالعات متعددي در مورد ايثـار انجام شده که اين مطالعات يـا عمـدتا بـه مفهـوم شناسـي آن پرداختـه انـد [ماننـد: قطبـي و ديگـران (١٣٩٥)، حسين فرهي (١٣٨٩)، اسماعيل پور (١٣٨٥)، الحلفي (١٣٨٠)، الفقـي (١٤٠٣ق )، الخالـدي (١٣٤٦)]، يا به شرح اقسام آن اکتفا کرده اند [مانند: نجفي (١٤١٢ق : ٤٣٤-٤٣٣)، مجلسي (١٤٠٤ق ، ج ٦٤: ٣٥٠)، کنـون الحســني (١٣٥٥)]، يـا بــه تبيــين آداب آن اقـدام کــرده انـد [ماننــد: محمــدي ريشهري (١٣٨٧)]، يا آن را به عنوان موضوعي اخلاقي کاويده انـد [ماننـد: ابوالنصـر (١٣٦٥)]، يـا موانع فردي، اجتماعي، اقتصادي و سياسـي ايثـار را بررسـي کـرده انـد [ماننـد: کلينـي (١٣٧٣، ج ٥: ٢٣٣)، برومند (١٣٨٦)، اسـماعيل پـور (١٣٨٥: ١٥٦)، محمـدي ريشـهري (١٣٨٧، ج ١٠: ٤٦٥٤) و حرعاملي (١٤٠٩ق ، ج ٦: ٣٣)] و يا اينکه آثار فردي و اجتمـاعي آن را اسـتخراج کـرده انـد [ماننـد: رباط جزي (١٣٩١)، چراغي و اسلام پناه (١٣٨٩)].